نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• امیرعبدالرضا سپنجی ¹
• حسینعلی افخمی ²

¹ مربی گروه مطالعات ارتباطی و رسانه‌های جدید پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

² استادیار دانشکده علوم اجتماعی و ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

ازآنجاکه برای مقولۀ ارتباطات از دیدگاه فرایندی، تأثیر و اثرگذاری موضوعیت می‌یابد، در این مقاله قصد بر آن است که نظریه‌های تأثیر رسانه‌های همگانی و سیر تغییر و تحولات این نظریه‌ها، انواع و نحوۀ تأثیر بر مخاطبان از طریق رسانه‌ها بررسی شود. درعین‌حال، با عنایت به محتوای متون موثق اسلامی، شامل قرآن و احادیث معتبر که از جانب پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصوم(ع) روایت شده است، در خصوص موضوع تأثیر و اثرگذاری مثبت بر مخاطبان نیز در این مقاله بحث خواهد شد. در حوزۀ مطالعات رسانه‌ای، پژوهش‌ها و مباحث مختلفی در مورد تأثیرات کلی رسانه‌های همگانی بر نگرش، تصورات و رفتار مخاطبان، همچنین عمق و شدت این تأثیرات مطرح شده است که گسترۀ زمانی حدوداً هشتادساله‌ای را شامل می‌شود. لازم به ذکر است که تقریباً تمام مطالعات مربوط به تأثیر رسانه‌ها، تأثیر رسانه را مفروض می‌دانند، اما در خصوص شدت و قدرت این اثرگذاری، توافق کلی وجود ندارد. از دیدگاه عقل سلیم، رسانه‌های همگانی در حوزۀ اخلاق، اعتقادات و رفتار، دارای برخی تأثیرات‌اند. سیر تاریخی توجه به مقولۀ تأثیر رسانه‌ای از اوایل قرن بیستم و با اعتقاد به تأثیر قدرتمند رسانه‌ها (نظریۀ تزریقی) آغاز می‌شود، سپس به مرحلۀ اعتقاد به تأثیر محدود رسانه‌ها می‌رسیم. ضمن آنکه نظریۀ دومرحله‌ای رسانه‌ها نیز در همین ایام مطرح می‌شود. درعین‌حال، در دهه‌های 1950 و 1960م. مجدداً نظریۀ تأثیر قدرتمند رسانه‌ها طرح می‌گردد. پس از این مراحل، نظریۀ کاشت گربنر، نظریه‌های مک‌لوهان در حوزۀ تأثیر رسانه‌ها، نظریۀ تجربۀ تأثیرهای ترکیبی، مارپیچ سکوت و… در حوزۀ تأثیر رسانه‌ای مطرح شده‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

• اسلام
• نظریه‌های تأثیر رسانه
• قرآن
• حدیث
• مخاطب
• رسانه‌های همگانی
• تبلیغ

عنوان مقاله [English]

Religion and Theories of Media Effects: A Study of Authentic Islamic Texts and Media Theories

نویسندگان [English]

• Amir Abdolrreza Sepanji ¹
• Hosseinali Afkhami ²

چکیده [English]

Since in looking at communication from a process-oriented point of view, the topic of “effect” finds prominence, this article aims at examining the theories of mass media effects, the changes they have undergone, and the ways in which media influence audiences. Meanwhile, focusing on the contents of authentic Islamic texts, including the Quran and authentic Hadiths coming down to us from the Prophet Muhammad and the holy Imams (peace be upon them), the topic of positive effects on audiences will be discussed.
In the field of media studies, much research has been done and various discussions have been presented about the effects of mass media on audience attitudes, assumptions and behaviors, and about their depth and intensity, all appearing in an eighty-year time span. It must be pointed out that almost all such studies agree on the effects of the media as a basic assumption, although there is no consensus about its intensity and power as yet. From a commonsensical point of view, mass media have some degree of effect on ethical issues, beliefs and behaviors.
The historical process of considering the effects of media dates back to early 20th century, beginning with the presumption that media have strong effects on audience members (hypodermic needle theory), later replaced with limited-effect theory. During the same time, a two-step flow hypothesis was also presented. In the 1950s and 60s we can see a re-emergence of powerful-effect model, followed by Gerbner’s cultivation theory, McLuhan’s theories concerning media effects, negotiated media influence, spiral of silence, etc.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Islam
• theories of mass media effects
• the Quran
• Hadith
• audience
• Mass media
• publicity