نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• احسان علی‌اکبری بابوکانی ¹
• محمدحسن حائری یزدی ²
• محمدتقی فخلعی ²

¹ دانشجوی دکترای فقه و حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

² استاد تمام گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

 
امروزه انتشار اکاذیب در رسانه‌‌‌ به‌عنوان نهاد اصلی نمایشگر مواضع دینی حکومت اسلامی از حالت سادۀ گذشته، فراتر رفته و صرفاً با مراجعه به آنچه در کتب فقهی در زمینه کذب و دروغ‌گویی و یا حتی مفاهیم ضاله مطرح گردیده که ناظر به فضای ارتباطات فردی و شخصی است، نمی‌‌‌توان به تبیین حکم شرعی و تحلیل فقهی همه‌جانبه این مسئله به‌خصوص در فضای رسانه‌‌‌های گروهی، نائل شد. مقالۀ حاضر در پاسخ به چالش‌‌‌هایی که در باب ترویج اکاذیب به‌عنوان یکی از مصادیق مضلّات محرّمه در حوزه رسانه وجود دارد، در پی اثبات فرضیاتی است که عبارت‌اند از: الف. نشر اکاذیب از طریق رسانه‌‌‌های خبری و در سطح عمومی فقط در صورت ضرورت و اضطرار رواست و برای ایجاد اصلاح بین گروه‌‌‌ها و احزاب و... یا مصالح مسلمین یا فریفتن دشمن در فرض تشویش اذهان شهروندان حکومت اسلامی روا نیست. ب. تمامی تولیدات رسانه‌‌‌ -چه در قالب خبر چه در غیرقالب خبر- می‌‌‌توانند ظرف نشر اکاذیب باشند. ج. انتشار اخبار مشکوک در برخی موارد رواست. د. در برخی موارد مبالغه و بزرگ‌نمایی رسانه‌‌‌ها نشر اکاذیب به حساب نمی‌آید.

کلیدواژه‌ها

• کذب
• رسانه
• حکم شرعی
• نشر
• اخبار مشکوک
• بزرگ‌نمایی

عنوان مقاله [English]

A Reconsideration of the Possibility and Permissibility of Propagating Lies according to Imamiah Jurisprudence

نویسندگان [English]

• Ehsan Aliakbari Baboukani ¹
• Mohammad Hassan Haeri Yazdi ²
• Mohammad Taqi Fakhlaei ²

چکیده [English]

Today, the act of propagating lies in the media as the major institution of displaying the Islamic Government positions has surpassed its previous simple character. Therefore, by a mere reference to jurisprudential texts that deal with issues concerning personal interactions by discussing the above problem and even heretical concepts, we cannot reach a definition of the pertinent religious rules and a comprehensive jurisprudential analysis especially in the field of the media. This article intends to respond to challenging areas in regard to propagating lies as one manifestation of forbidden acts in the field of media and tries to prove some hypotheses: 1- Propagating lies through news media and in public domain is permitted exclusively in compelling circumstances and is not permitted for solving groups' and parties' relations, or for Muslims' interests, or deceiving the enemies provided it confuses the public mind. 2- All media production whether news or non-news could be bearers of lies. 3- Spreading dubious news is permitted in some cases. 4- Some exaggerations in media should not be confused with propagating lies.

کلیدواژه‌ها [English]

• lie
• Media
• religious edict
• propagation
• dubious news
• Exaggeration