نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• سید مجید مطهری‌نژاد ¹
• محمدهادی همایون ²
• سعید خزایی ³

¹ دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری فرهنگی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم

² دانشیار فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)

³ دانشیار آینده‌پژوهی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع)

چکیده

مطالعه ابعادی انقلاب اسلامی و چشم‌انداز تمدن‌سازانه آن، ما را به‌سمت پارادایم متفاوتی از آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی رهنمون می‌کند. درحالی‌که نهادگرایان، مبتنی بر هستی‌شناسی اجتماعی، برپایی انقلاب اسلامی را به‌عنوان یک انقلاب مقطعی و نسلی، در تغییر نهاد قدرت تعبیر می‌کنند و چشم‌انداز تمدنی آن را در پیوستاری از مدرنیته ناقص تا مدرنیته بومی و مدرنیتۀ اسلامی تعریف می‌کنند، تعالی‌گرایان، گسترۀ تحولی انقلاب اسلامی را در سه بعد زمانی، مکانی و معنایی مبتنی بر هستی‌شناسی الهی انقلاب تعریف می‌کنند. از حیث ویژه‌داشت‌های معنایی و محتوایی در بعد ارتفاعی انقلاب اسلامی، بر نگرشی دوساحتی در پیوند آسمان و زمین تأکید می‌نمایند. از حیث دامنۀ زمانی انقلاب اسلامی، آن را برآمده از مسیر تکاملی جریان حق و منطبق بر آن تا برپایی امر ظهور تعریف می‌کنند و از حیث کرانه‌مندی و وسعت مکانی، گستره آن را فراتر از مرزهای ملی، به‌منظور مقابله و مواجهه با استکبار جهانی و نجات مستضعفان عالم تصویر می‌کنند. در انگارۀ مدرنیتۀ اسلامی، آینده‌پژوهی فرهنگی-تمدنی نظام جمهوری اسلامی، منطبق بر کلیات آینده‌پژوهی موجود در پارادایم تجدد و مبتنی بر نظریه‌های جهانی‌شدن و البته با سویه­های انتقادی و تنزیهی سامان می‌پذیرد؛ اما در انگارۀ تمدنی انقلاب اسلامی، همسو با نگرش تحول‌گرایان، آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی در پارادایم حق‌مدار و مبتنی بر اندیشۀ آرمانی مهدویت تعریف می‌شود. در این جنس از آینده‌پژوهی، با تأکید بر جایگاه خاستگاهی نظام حق در عالم و با گذار از نگرش‌های انسان‌بنیاد در آینده‌پژوهی تجدد مدار، با محوریت بخشی به ساحت الهی عالم در جایگاهی ولایی، کنش دین‌مدارانه جوامع انسانی را در رهیافتی تبیینی- تدبری مورد تأکید قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

• نهادگرایی
• تحول‌گرایی
• آینده‌پژوهی فرهنگی- تمدنی
• آینده‌پژوهی حق‌مدار

عنوان مقاله [English]

An Introduction to Cultural- Civilizational Futurology of the Islamic Revolution, in the Light of Mahdaviat

نویسندگان [English]

• Sayyed Majid Motaharinejad ¹
• Mohammad Hadi Homayoun ²
• Saeed Khazaee ³

چکیده [English]

The study of different dimensions of the Islamic revolution and its civilization-making perspective, leads us to a different paradigm of its futurology. While institutionalists, who have based their argument on social ontology, define the establishment of the Islamic revolution as a time-restricted event leading to the transformation of power, and speak about its civilization perspective within a continuum of defective to local and Islamic modernity, evolutionists do this under three dimensions: chronological, extensive and semantic based on the divine ontology of the revolution. In regard to the semantic and content characteristics of the revolution, they focus on a two-dimensional view about heaven and earth connection. From the point of view of the chronological extent of the revolution, they define it as rooted in and consistent with the evolutionary trend of the Truth till the advent of the Savior, and as for its extensiveness, they picture it to exceed national boundaries, with the aim of confronting the World Arrogance and emancipating the Deprived. In view of the Islamic modernity, the cultural- civilizational futurology of the Islamic Republic of Iran, is shaped in accordance with the present generalities of the existing modernity paradigm and based on globalization theories with, of course, its own critical inclinations. But in the civilization image of the Islamic revolution, in line with evolutionists' view, the futurology is defined according to the truth-oriented paradigm and the ideals of Mahdaviat. Here, it emphasizes the status of truth in the world, and by crossing humanistic views of modernistic futurology, it centers upon the religious-oriented action of humanity with an explanatory- judicious approach.

کلیدواژه‌ها [English]

• Institutionalism
• evolutionism
• cultural- civilizational futurology
• truth-oriented futurology