نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• محمد حسین باقری فرد ¹
• عبدالله توکلی ²
• سید مهدی الوانی ³

¹ دانشجوی دکتری مدیریت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

² استادیار گروه مدیریت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

³ استاد دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

بحث جایگاه دین و چگونگی تأثیرگذاری آن بر سیاست‌گذاری فرهنگی، یکی از موضوعات مطرح در حوزة سیاست‌گذاری فرهنگی محسوب می‌شود. نظریات مختلفی نیز در این خصوص ارائه شده است که در طیفی از نظریات حداقلی تا حداکثری قرار می‌گیرد. از سوی دیگر ‌خط‌مشی‌گذاری فرهنگی در جامعة اسلامی از الگوی خاصی تبعیت می‌کند. آنچه این الگو را از الگوهای مشابه متمایز‌ می‌کند، این پیش‌فرض است که دین نقش بسزایی در شکل گیری فرهنگ یک جامعه دارد و این نقش، فراتر از صِرف تعیین خطوط قرمز در تدوین سیاست‌های فرهنگی است. این الگوی خط‌مشی‌گذاری، برخلاف الگوهای رایج که بر محور شناسایی و حل مسئله قرار دارند، با مسئله آغاز نمی‌شود. در این تحقیق بر اساس روش تحلیلی‌توصیفی و با رجوع به آیات و روایات و به ویژه سیرة پیامبر اکرم(ص) سه عنصر در الگوی خط‌مشی‌گذاری فرهنگی (مرحلة تدوین) بر اساس آموزه‌های اسلام معرفی ‌می‌شود که عبارت‌اند از پیگیری، درمان و رفع معضلات فرهنگی جامعه؛ پیشگیری از بروز مشکلات فرهنگی؛ و پیش‌برندگی جامعه به سوی تعالی. در این الگو بر ویژگی هوشمندی نظام اسلام و تمرکز بر منحل کردن مسائل به جای حل کردن مسائل تأکید‌ می‌شود. بر این اساس، اولین گام در سیاست‌گذاری فرهنگی شناسایی عوامل پیش‌برنده در یک جامعة دینی است (فارغ از اینکه معضلی در جامعه باشد یا نباشد). گام دوم شامل پیشگیری، یعنی شناسایی عوامل ایجاد معضل که در متن آموزه‌های دینی نهفته است، می‌شود و تلاش برای رفع مشکل به طور مستقیم باید در مرحلة آخر باشد.

کلیدواژه‌ها

• فرهنگ
• دین
• سیاست‌گذاری فرهنگی
• پیشگیری
• پیش‌برندگی

عنوان مقاله [English]

The Role of Religion in Cultural Policy Process

نویسندگان [English]

• Mohammad Hosein Bagheri fard ¹
• Abdollah Tavakkoli ²
• Seyed Mahdi Alvani ³

¹ Ph.D. student of Management of Research Institute of Hawzah and University

² Assistant professor of Management of Research Institute of Hawzah and University

³ Professor of Faculty of Management in Allameh Tabataba'i University

چکیده [English]

The place of religion and how it affects the cultural policy-making
process is one of the topics in the field of cultural policy. Various
theories have been proposed in this regard at a minimum to a
maximum range of views. Cultural policy in an Islamic society,
however, follows a specific pattern. What distinguishes this pattern
from similar ones is the prominent role of religion in forming the
culture of a society; this role is beyond only setting forbidden lines
and codes in formulating cultural policy.
This article introduces three elements of cultural policy based on a
descriptive analytical method and by referring to Quranic verses and
traditions especially the life of Prophet Mohammad. These include:
solving cultural complications of the society, preventing the rise of
these complications and developing society toward perfection. This
article emphasizes the smartness of the Islamic system and focuses on
the elimination of these complicated issues rather than solving them.
The first step in cultural policy-making, therefore, is to identify
progressing factors in a religious society (regardless of whether or not
there is any problem in society) and to implement them. Preventing
the causes of the problems (which is embodied in religious teachings)
is the next step and effort to fix the problem directly is the last step.

کلیدواژه‌ها [English]

• Culture
• religion
• Cultural Policy
• prevention
• Critical success factor