دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)

اطلس فرهنگی ایران؛ مؤلفه محوری در پیوست‌نگاری و مهندسی فرهنگی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبائی(ره)

2 مدرس دانشگاه و پژوهشگر جغرافیای فرهنگی

چکیده

یکی از شیوه‌های تحلیل پدیده‌های فرهنگی در حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی تهیه اطلس فرهنگی است. در کشورهای توسعه‌یافته مانند فرانسه، آمریکا، انگلستان و روسیه داده‌های پایه فرهنگی و مردم‌شناختی در مهندسی فرهنگی (کلان) کشورشان به‌طور مستمر مورد استفاده قرار می‌گیرد‌ و نتایج آن در اطلس فرهنگی ارائه می‌شود. به هر حال، هر‌گونه اقدام و فعالیتی در دایره ارزیابی تأثیرات اجتماعی و یا پیوست‌نگاری فرهنگی و در نگاهی کلان‌تر تدوین چارچوب سیاست‌گذاری فرهنگی در کشور مانند تدوین نقشه مهندسی فرهنگی کشور، نیازمند خوانشی فرهنگی در قالب شاخص‌ها و مؤلفه‌هایی فرهنگی است که یکی از آن‌ها اطلس فرهنگی می‌باشد.
هدف این تحقیق بررسی تأثیر تدوین اطلس فرهنگی در سیاست‌گذاری‌ها و مهندسی فرهنگی کشور است. ازاین‌رو، سؤال تحقیق این است که شرایط و شاخصه‌های فرهنگ ملی و منطقه‌ای تا چه اندازه می‌تواند در بازنمایی ابعاد مختلف فرهنگ مؤثر باشد و این امر تا چه میزان در چرخه سیاست‌گذاری و مهندسی فرهنگی نقش دارد. همچنین، آیا می‌توان در این زمینه با تدوین اطلس فرهنگی ایران به نتایج مطلوبی در ارائه الگوی مهندسی کشور دست یافت؟ لذا با این پرسش‌ها می‌توان به تفاوت‌های فرهنگی در نواحی جغرافیای فرهنگی کشور که در نظرگاه هافستد مطرح شده به میان آورد. در این تحقیق بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و سندپژوهشی در کنار فراتحلیل پژوهش‌های ملی و بین‌المللی صورت گرفته، ابعاد و مؤلفه‌های اطلس فرهنگی ایران را که مبنایی برای پیوست‌نگاری‌ها و ارزیابی تأثیرات اجتماعی است، تبیین می‌شود.
این پژوهش با تصویر بایسته‌هایی از آمارها و مطالعات صورت گرفته مانند مطالعات هافستد، گلوب و ... ، نشان می‌دهد که توجه به این عناصر می‌تواند، علاوه بر ارائه تعریفی جدید از اطلس فرهنگی، حیطه پیوست‌نگاری و ارزیابی‌های فرهنگی و اجتماعی در ایران را متحول و ابعاد جدیدی را بر آن بگشاید.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Iranian Cultural Atlas; Central Component in Cultural Engineering and Peivastnegari (Cultural Impact Assessment)

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Samadi 1
  • Ali Ahmadi 2

1 Ph.D Student of Communication of Allameh Tabatabayie University

2 Lecturer & Researcher of Cultural Geography

چکیده [English]

Providing Cultural Atlas is a way of analyzing the cultural phenomenon in the field of cultural policy-making. In developed countries such as France, USA, England and Russiathe cultural and anthropological databasesare continually used in cultural engineering of the countries and its results are presented in their Cultural Atlas.This of course requires a cultural reading in the framework of cultural indexes and specifications. The purpose of this research is to evaluate the effect of providing Cultural Atlas in policy-making and cultural engineering of the country. Therefore, the research question is to evaluate the effectiveness of components and conditions of national and regional culture in representing different dimensions of the culture and the role it plays in policy-making and cultural engineering cycle. The research also evaluates whether it is possible to achieve good results in presenting the model of cultural engineering in the country through providing the Iranian Cultural Atlas. It is, therefore, possible to get the cultural differences in the country’s cultural geography dimensionsas developed by Geert Hofstede. In this research, the dimensions and components of Iranian Cultural Atlas, which is supposed to be the basis for cultural impact assessment and evaluation of social impacts, are explained based on the documentation review, alongside the meta-analysis of national and international researches. 
Through explaining the essentials of statistics and studies such as Hofstede and Globe, this research indicates that consideration of these elements can change the domain of cultural impact assessment and evaluation of social impacts in Iran and also can open new dimensions in addition to providing a new definition of Cultural Atlas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural Atlas"
  • "Cultural Geography of Iran"
  • "Cultural impact"
  • "Cultural engineering"
آشنا، حسام الدین (1388). جلسه نقد و بررسی کتاب ایران آینده به سوی الگویی مردم‌شناختی برای ابرقدرتی ایران با حضور دکتر ابراهیم فیاض، تهران: سالن شهید مطهری، دانشگاه امام صادق (7)، برگزار‌کننده: انجمن علمی دانشجویان دانشکده معراف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات با همکاری فرهنگسرای قانون.
احمدی، علی (1391). کاربرد نقشه‌‌ها و اطلس فرهنگی در جغرافیای فرهنگی، بازیابی 23 شهریور، 1391، از جغرافیای فرهنگی: http://culturalgeography.mihanblog.com/post/17
اشتریان، کیومرث  (1391). ارزیابی تأثیرات اجتماعی ـ فرهنگی در سیاست‌گذاری عمومی: ملاحظات روش شناسی، امامی، سیدمجید، پیوست فرهنگی از مفهوم تا روش، تهران: دانشگاه امام صادق (7).
بنیانیان، حسن (1387). «پیوست فرهنگی: کلید رفع مظلومیت از فرهنگ و احیاء تمدن اسلامی»،
پگاه حوزه، شماره 231.
بنیانیان، حسن‌ (1391). پیوست فرهنگی، چیستی و چرایی، امامی، سیدمجید، پیوست فرهنگی از مفهوم تا روش، تهران: دانشگاه امام صادق (7).
جعفریان، رسو ل (1387). اطلس شیعه، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
حسینی خامنه­­ای، سیدعلی (1384). بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اعضا‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی 13/10/1384، تهران.
---- (1388). نظام‌نامه تدوین نقشه مهندسی فرهنگی کشور، تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
زاهد زاهدانی، حسین‌ (1391). پیشینه و ادبیات نظری و تجربی در حوزه مطالعات جامعه­شناسی کاربردی (ارزیابی‌ تأثیرات اجتماعی)، امامی، سیدمجید، پیوست فرهنگی از مفهوم تا روش، تهران: دانشگاه امام صادق (7).
سیگاروردی و جمعی از همکاران (1355). اطلس فرهنگی شهر تهران، تهران: مرکز مطالعات و هماهنگی فرهنگی شورای عالی فرهنگ و هنر.
شارع­پور، محمود (1384). بررسی اثرات اجرای پروژه های گاز بر اجتماعات محلی، تهران: انجمن جامعه شناسی ایران.
شکوئی، حسن (1373). فلسفه جغرافیا، تهران: انتشارات گیتاشناسی.
شنایدر، سوزان سی، و لوئی باستر، ژان (1382). مدیریت در پهنه فرهنگ­ها، ترجمه سیدمحمد اعرابی و داوود ایزدی، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
شومر اسمیت، پاملا (1392). جغرافیای فرهنگی، ترجمه علی احمدی، تهران: دانشگاه امام صادق (7).
طالبیان، سید امیر و عمرانی مجد، عبداله (1386). «ارزیابی تأثیرات اجتماعی پروژه‌های صنعت نفت و گاز»، فصلنامه مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، سال اول، شماره 1. صص102-122.
عاملی، سعیدرضا (1385). «هویت‌های فرهنگی قدیم و جدید: رمزگشایی تمدنی و معماری سنتی ـ مدرن و ملی ـ فراملی مهستان»، فصلنامه‌ نامه صادق، دانشگاه امام صادق (7)، شماره 30، صص7-46.
غلامی، رضا (1386). «‌پژوهش در نقشه مهندسی فرهنگی»، زمانه، شماره 58.
فرامرز قراملکی، احمد (1380). روش‌شناسی مطالعات دینی، مشهد: انتشارات علوم اسلامی رضوی.
فیاض، ابراهیم (1387). ایران آینده به سوی الگویی مردم‌شناختی برای ابرقدرتی ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
قاضی طباطبائی، محمود، و ودادهیر، ابوعلی (1389). فراتحلیل در پژوهش های اجتماعی و رفتاری، تهران: جامعه‌شناسان.
قربانی زاده، وجه الله، و نانگیر، سید طه حسن (1392). راهنمای کاربردی فراتحلیل با نرم افزار CMA2، تهران: جامعه‌شناسان.
کرنگ، مایک (1383). جغرافیای فرهنگی، ترجمه مهدی قرخلو، تهران: سمت.
کوثری، مسعود.، نجاتی حسینی، محمود. و ایمانی جاجرمی، حسین‌ (1386). توسعه فرهنگی تهران (برنامه‌ریزی محله‌ای)، تهران: مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران.
کی‌نژاد، محمدعلی (1386). «رصد فرهنگی مقدمه مهندسی فرهنگی»، دوماهنامه مهندسی فرهنگی، شماره 3، صص6-9.
لشکری تفرشی، احسان، و احمدی، سیدعباس (1395). اصول و مبانی جغرافیای فرهنگی‌: با تأکید بر جغرافیای فرهنگی ایران، تهران: سازمان مطالعه و تدیون کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)‌، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
مهدوی، مسعود، احمدی، علی (1390). «جغرافیای فرهنگی؛ تبیین نظری و روش‌شناختی: کاربرد در مطالعات نواحی فرهنگی»، تحقیقات فرهنگی، سال دوازدهم، شماره 13،صص 155-183.
هافستد، گرت‌ (1388). فرهنگ‌ها و سازمان‌ها: نرم­افزار ذهن: همکاری‌های میان فرهنگی و اهمیت آن برای بقا، ترجمه سیدمحمد اعرابی، سیدهاشم هدایتی، و مجید محمودی، تهران: نشر علم.
Bourdieu, Pierre. (1984), Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste. Transe. R. Nice. Routledge: London.
Burdge, Rabel. J. & Vanclay, Frank. (1996), Social Impact Assesment: A Contribution to the State of the Art Series. Impact Assesment and Project Appraisal, Vol. 14, Pp59-86.
Electronic Cultural Atlas Initiative. (n.d.). Retrieved August 8, 2012, from Wikipedia, the free encyclopedia: http://en.wikipedia.org/wiki /Electronic_ Cultural_Atlas_Initiative
Enemark, Stig. (2007), Integrated Land-Use Management for Sustainable Development, International Federation of Surveyors.
Glasziou P, Irwig L, Bain C and Colditz G (2001), Systematic Reviews in Health Care: A Practical Guide, Cambridge University Press, Cambridge.
Javidan , Mansour., Stahl, Gu¨ nter K., Brodbeck, Felix., & Wilderom, Celeste P.M .(2005), “Cross-border transfer of knowledge: Cultural lessons from Project GLOBE”, Academy of Management Executive, Vol. 19, No. 2, pp 59-76.
Jupp, Victor (2006), The SAGE Dictionary of Social Research Methods, London: SAGE Publications
Pitzl, Gerald R. (2004), Encyclopedia of human geography, Greenwood Press, United State of America.
Sadler, Barry, Verocai, Iara, Vanclay,Frank (2000), Environmental and Social Impact assessment for Large Scale Dams Prepared for the WCD.
Thrift, Nigel. & Whatmore, Sarah (2004), Cultural Geography: Critical Concepts in the Social Sciences, London: Routledge.
Vanclay, Frank (2000), Social Impact Assessment, Social Impact Assessment,Center for Rural Social Research, Charles Stuart University, Australia.
دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)
دوره 24، شماره 2 - شماره پیاپی 52
دین و ارتباطات
اسفند 1396
صفحه 133-165