دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)

راهبردهای تدوین برنامه درسی چندفرهنگی در آموزش عالی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه آموزشی جامعه شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی

2 دانشیارگروه مدیریت بازرگانی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشجوی دکتری رشته سیاست‌گذاری فرهنگی دانشگاه خوارزمی

چکیده

برنامه درسی به عنوان یک سند سیاسی در هر جامعه‌ای موظف است ارزش‌ها و سیاست‌های اساسی جامعه را در خود منعکس سازد. در این تحقیق به ارائه راهبرد در تدوین برنامه درسی چندفرهنگی در آموزش عالی می‌پردازیم که نتایج آن در کلیه دانشگاه­های وزارت علوم کاربرد دارد. این پژوهش از نظر هدف از زمره تحقیقات کاربردی و از نظر روش، پیمایشی وتوصیفی-تحلیلی است که برای تدوین چارچوب نظری تحقیق و مروری بر تحقیقات پیشین، از روش کتابخانه­ای(اسنادی) بهره گرفته شده است. برای جمع­آوری داده­ها از ابزارهای مصاحبه و پرسشنامه استفاده شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران از جامعه آماری10000 نفری اساتید، کارکنان و دانشجویان ورودی سال‌های 91 تا 96  دوره کارشناسی پیوسته دانشگاه فرهنگیان، تعداد 373 نفر محاسبه شد. در این پژوهش از تحلیل سواتSWOT  برای شناسایی قوت­ها و ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها و ارائه مهم‌ترین راهبردهای برنامه درسی چندفرهنگی استفاده شده است. همچنین از مدل استراتژیک SOAR برای تدوین استراتژی توسعه و تشریح قوت‌ها، فرصت‌ها، آرمان‌ها و نتایج استفاده شده است. سپس با استفاده از ماتریس برنامه­ریزی استراتژیک کمی، گزینه‌های مختلف استراتژی شناسایی شده و مورد ارزیابی قرار گرفت. بهترین استراتژی برای تدوین برنامه درسی چندفرهنگی این گونه به دست آمد: "برنامه­های درسی و سرفصل­های آموزشی را بر اساس تنوع فرهنگی کشور طوری تنظیم کنیم که سیاست"وحدت در حین کثرت" به معنای واقعی اجرا گردد".

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Multi-Cultural Curriculum Planning Approaches in Higher Education

نویسندگان [English]

  • Shahla Bagheri 1
  • Vahid Khashei 2
  • Bijan Zare 1
  • Poran Sepehri Amin 3

1 Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Kharazmi University

2 Associate Professor of Business Management, School of Management and Accounting, Allameh Tabatabai University

3 PhD student in Cultural Policy Studies, Kharazmi University

چکیده [English]

Curriculum as a political document in every society must reflect its values and basic policies. In this research some approaches to multi-cultural curriculum planning in higher education have been presented, the results of which could be applicable in the Ministry of Higher Education (for all Universities), Farhangian University, and Shahid Rajaiee Teachers’ Training University. The research is a practical one using a descriptive-analytical methodology and library or documented study. It has also carried out a field survey obtaining the needed info through interviews and questionnaires. Using Cochran Model, the sampling consisted of 373 persons from the statistical population of 10000 professors, staff,  and university students studying within the period of 1391 to 1396, pursuing their continuous Bachelor Degree in Farhangian University. In this research SWOT method has been used for analyzing strengths, weaknesses, opportunities, and threats, and presenting the most important policies of multi cultural curriculum. Moreover, the strategic model of SOAR has been applied to planning the strategy of strengths and explaining the opportunities, ideals, and results. Then with applying the quantitative strategic planning matrix, the various strategy choices have been identified and assessed. We can sum پ up the best strategy for multi-cultural curriculum planning as setting up the curriculum and syllabus on the basis of the whole country's cultural diversity to the extent that the policy of “unity in plurality” will be implemented properly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Curriculum
  • Multi-Cultural Curriculum
  • SWOT Method
  • SOAR Method"
- امینی، محمد(1391). تبیین برنامه درسی چندفرهنگی و چگونگی اجرای آن در نظام برنامه­ریزی درسی ایران، فصلنامه مطالعات برنامه درسی­ایران، (26)7، 32-11.
 -احمدی، حمید(1389). قومیت و قوم­گرایی در ایران، افسانه و واقعیت. تهران: نشر نی.
- بارنی، چی بی و هسترلی، ویلیام اس (1394). مدیریت استراتژیک و مزیت رقابتی. خاشعی، وحید و دهقانان، حامد و هرندی، عطاالله، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی.
-توسلی، غلامعباس(1381). بحران مدیریت فرهنگی؛ بازتاب اندیشه، شماره 33، قم: سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
-حسن بیگی، ابراهیم(1390). مدیریت راهبردی. تهران: انتشارات سمت.
-خاوریان گرمسیر، امیررضا؛ استاورس، ژاکلین ام و علیان، مهدی (1392). برنامه­ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهری با استفاده از مدل استراتژیک SOAR (نمونه موردی شهر تفت). فصلنامه مدرس علوم انسانی برنامه­ریزی آمایش فضا، (3)17.
-دلاوری، ابوالفضل(1390). جامعه­شناسی تحولات ایران از انقلاب مشروطه تا قیام پانزده خرداد. تهران: نشر پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
- دیوید، فرد. آر(1393). مدیریت استراتژیک. پارسائیان، علی و اعرابی، سید محمد، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی، چاپ بیست و هشتم.
-رضایی، محمدرضا و خاوریان گرمسیر، امیررضا (1393). برنامه­ریزی راهبردی توسعه شهرک صنعتی شهر یزد با استفاده از چارچوب استراتژیک SOAR. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، (18)5.
-سند تحول راهبردی نظام تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران در افق چشم­انداز(1389). مشهدمقدس.
-سند چشم­انداز توسعه بیست ساله جمهوری اسلامی ایران (1390).
- شاخص‌های راهبردی، ابعاد و مؤلفه­های فرهنگی (1389). تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی، ویرایش سوم.
- شکاری، عباس؛ موسوی، سمیه و صالحی، معصومه (1392). تحلیل اثرگذاری فلسفه برنامه درسی چندفرهنگی بر خط مشی­های نظام آموزش و پرورش ایران و نحوه رؤیارویی با مسائل و رویدادهای آن. چهارمین همایش ملی انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران، مبانی فلسفی تحول در نظام آموزش و پرورش ایران، مشهد: دانشگاه فردوسی، 386-382.
-شمشیری، بابک و نوشادی، محمودرضا(1386). بررسی میزان برخورداری کتب فارسی، تاریخ و تعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی از مؤلفه­های هویت ملی، تهران: مجله مطالعات برنامه درسی، شماره 6.
- صادقی، علیرضا(1389). بررسی سند برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران بر اساس رویکرد آموزش چندفرهنگی. فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، (18)5، 190-215.
- صادقی، علیرضا(1390). طراحی برنامه درسی چندفرهنگی تربیت معلم ابتدایی جمهوری اسلامی ایران. رساله دکتری منتشرنشده رشته برنامه­ریزی درسی دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه­طباطبایی.
-صادقی، علیرضا (1391)."ویژگی­ها و ضرورت­های تدوین برنامه درسی چندفرهنگی در ایران، بررسی چالش­ها و ارائه راهبرد­ها"، راهبردفرهنگ، شماره 17 و 18، 121-93.
صداقتی فرد، مجتبی(1388). جامعه­شناسی(کلیات، مفاهیم و پیشینه). تهران: ارسباران، چاپ سوم.
-عراقیه، علیرضا (1392)."گونه­شناسی رهیافت­های میان­رشته­ای و دلالت­های آن در طراحی برنامه درسی چندفرهنگی در آموزش عالی"، فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، (1)4، 98-81 .
-عراقیه، علیرضا و فتحی واجارگاه(1391)."جایگاه چندفرهنگی در آموزش مدرسه­ای و آموزش عالی"، راهبردفرهنگ، شماره 17 و18، 204-187.
-عراقیه، علیرضا؛ فتحی واجارگاه، کورش؛ فروغی ابری، احمدعلی و فاضلی، نعمت­الله(1390)."بررسی جایگاه قومیت در برنامه درسی پنهان"، فصلنامه مطالعات برنامه درسی­ایران، (23)6، 75-56.
- عراقیه، علیرضا؛ فتحی واجارگاه، کورش؛ فروغی ابری، احمدعلی و فاضلی، نعمت­الله(1388)."تلفیق، راهبردی مناسب برای تدوین برنامه درسی چندفرهنگی"، فصلنامه مطالعات میان رشته­ای در علوم انسانی، (1)2، 165- 149.
- عراقیه، علیرضا؛ فتحی واجارگاه، کورش؛ فروغی ابری، احمدعلی و فاضلی، نعمت­الله(1388)."برنامه درسی چندفرهنگی، نکته مغفول برنامه­­های درسی آموزش عالی". نهمین همایش برنامه درسی ایران، تبریز.
-عزیزی، نعمت­الله؛ بلندهمتان، کیوان و سلطانی، مسعود(1388)."بررسی وضعیت آموزش چندفرهنگی در مراکز تربیت معلم شهر سنندج از منظر دانشجویان". فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، (2)3.
-علی­پور، نسرین و علی­پور، لیلا (1395). "آموزش چندفرهنگی و قومیت در برنامه درسی"، فصلنامه مطالعات روان­شناسی و علوم تربیتی، شماره 11، 182-167.
- غریبی، جلال؛ غریبی، حسن؛ مصطفی­زاده، اسماعیل و قلی­زاده، زلیخا (1392). " برنامه درسی چندفرهنگی و دلالت­های آن برای آموزش عالی ایران"، همایش ملی آموزش و پرورش چندفرهنگی.
-فتحی واجارگاه، کورش (1388). برنامه درسی به سوی هویت­های جدید شرحی بر نظریات معاصر برنامه درسی. تهران: آییژ.
-فتحی واجارگاه، کورش (1388). اصول و مفاهیم برنامه­ریزی درسی. تهران: انتشارات بال.
-قاسم­پوردهاقانی، علی؛ لیاقت­دار، محمدجواد و جعفری، سیدابراهیم (1390). "تحلیلی بر بومی­سازی و بین­المللی­شدن برنامه درسی دانشگاه­ها در عصر جهانی­شدن"، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، (4)4، 24-1.
-قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران(1390).
-قانون پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران (1394-1390).
-کاویانی، حسن و نصر، احمدرضا (1395)."سنتزپژوهی چالش­های برنامه­های درسی آموزش عالی کشور در دهه اخیر و راهکارهای پیش رو"، دو فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، (13)7، 36-7.
- گی، جنوا (1389). "اهمیت تعلیم و تربیت چندفرهنگی"، ترجمه محمد ظاهر فهیمی، جامعه فردا، شماره 4، 250-239.
-مکتبی، سیدحبیب و حنیفی، فریبا(1384). سیر تحولات آموزش و پرورش در ایران از ایران باستان تا هزاره سوم. تهران: انتشارات فراشناختی اندیشه.
- مقصودی، مجتبی(1372). قومیت­ها و نقش آن در تحولات سیاسی سلطنت محمدرضا پهلوی. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-ملکی، حسن(1380)."فرهنگ و برنامه درسی معلم و برنامه­ریزی درسی". رشدمعلم، شماره 161.
-ملکی، حسن(1389). برنامه­ریزی درسی(راهنمای عمل)، مشهد: پیام اندیشه.
-مورن، ادگار(1384). هویت انسانی. ترجمه امیر نیک پی، فائزه محمدی، تهران: انتشارات قصیده سرا.
موسی­پور، نعمت­اله(1385). مبانی برنامه­ریزی آموزش متوسطه. تهران: پیام اندیشه، چاپ دوم.
-مهرمحمدی، محمود و همکاران (1389). برنامه درسی، نظرگاه­ها. رویکرد­ها و چشم­اندازها. تهران: انتشارات سمت، مشهد: آستان قدس رضوی.
-مجموعه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی(1389)، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
-معینی، سیدمهدی(1385). افزایش قابلیت پیاده­مداری، گامی به سوی شهری انسانی­تر، نشریه هنرهای زیبا، (27)، 16-5.
-وفایی، رضا و سبحانی­نژاد، مهدی (1394)."مؤلفه­های آموزش چندفرهنگی وتحلیل آن در محتوای کتب درسی"، دو فصلنامه نظریه و عمل در برنامه درسی سال سوم، شماره5، 128-111.
-یعقوبی، سلام؛ احمدی، سه رکاو و قادری، مصطفی (1392). "ابعاد و مؤلفه­ های کثرت­گرایی فرهنگی در برنامه درسی ایران و جهان"، همایش ملی آموزش و پرورش چندفرهنگی.
 
-Chittom, Lynn-nore(2011). Teachers tips for ereating a multicultural curriculum a vailable at: http://www.Brighthub.com.
-David B. Resnik,(2009). J.D.,Ph.D. international standards for Research integrity: An idea whose time has come?, Jul; 16(4):218-228.
-Delpit,L. (1992),“Education in a multicultural society: Our future’s greatest challenge”. Journal of Negro Education.61(3), 237-261.
-Ford, Donna. Y. Harris, John(2000). A framework for infusing multicultural curriculum to gifted education. Roeper Review, 23(1).4-10.
-Gorski, P(2010),”the challenge of defining multicultural education”. Journal of social psychology, 58, 310-315.
-Gay, G.(2000).” Culturally Responsive Teaching: Theory, Research, &Practice”, New York: Teachers College Press.
-Hale,J.E. (1989), Black children: Their roots, culture, and learning styles, Provo. UT: Brigham Young University Press.
-Klein,F.M.(2003),” Alternative Curriculum Conceptions And Designs” , Ornstein Allen C. and others, Contemporary issues in curriculum, Third Ed., Allyn and Bacom, Paerson Education Inc.,Boston.
-Mccarthy C, Crichlow. 1993. Race Identity and Representation in Education. First. United States of Amerrica: Routledge.
-Nieto, S.(1992), Affirming diversity:”The sociopolitical context of multicultural education “, New York: Longman.
-Nieto, S. (2002), “Curriculum Development in Muiticultural Education”. Course syllabus for education 559, Spring 2002 semester, University of Massachusetts/ Amherst, School of Education.
-Parekh,B.(2008) the Concept of Multicultural Education. In S. Modgil, G.K. Verma,K. Mallick, & C. Modgil (Eds). Multicultural Education: The Interminable Debate(PP 19-31).
-Perkins, m&mebert, j(2011),”efficacy of multicultural education  for preschool children”, Journal of cross-cultural psychology, vol 36, no 4PP, 497-517.
-Resnik,(2009).”Teacher Perspectives as a Tool for Reflection Partnerships and Professtional Growth”. Paper Presented at the at the Annual Meeting of the American Educational Research Association San Fransisco.
-Stavros, J., & G. Saint,(2010) “SOAR:Linking Strategy and OD to Sustainable Performance” in W.J. Rothwell, J.M. Stavros, R. Sullivan(Eds.), Practicing Organization Development: A Guid for Leading, San Francisco, CA: Jossey-Bass Change, PP. 377-394.
-Swartout, Deanna M. (2005). Multicultural education curriculum. Encyclopedia of Children’s Health. Available at: http://www.healthofchildren.com.
-Toward refugees: An evaluation of a school-based multicultural curriculum and anti-racist intervention. Journal of Applied Social Psychology.
دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)
دوره 26، شماره 2 - شماره پیاپی 56
دین و ارتباطات
اسفند 1398
صفحه 75-120