دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)

انسان‌شناسی زبان‌شناختی» و نقش آن در استخراج جهان‌بینی و گفتمان‌های موجود در قرآن کریم

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشکده اعجاز قرآن دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری علوم و قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

«انسان­شناسی زبان­شناختی» از رویکردهای نوین انسان­شناسی است که به استخراج مؤلفه­های فرهنگیِ موجود در زبان­های مختلف می­پردازد، چه نزد ایشان «زبان» به­مثابه ذخیره‌ای فرهنگی به­شمار می‌آید. مواجهه با متون دینی، به ­شکل خاص، قرآن کریم از دریچه این دانش، دستاوردهای بسیار مهمی در ترسیم ساحت­های انسان­شناختیِ قرآن کریم در برخواهد داشت. به ­شکل خاص در جستار پیش‌رو بر دو حوزه تمرکز شده است: نخست «استعاره و نقش آن در ترسیم جهان­بینیِ حاکم بر دیدگاه کاربرانِ زبان» و دوم «زبانِ قرآن و جنسیت». در این حوزه نیز به کاربردهایِ جنسیتی در زبان قرآن کریم توجه داده شده و از رهگذر دسته­بندی کاربردهایِ جنسیتی یاد شده، تا حد زیادی زمینه تبیین رویکردِ انسان­شناختیِ قرآن فراهم خواهد شد. این بررسیِ اجمالی حکایت از آن دارد که بررسی ابعادِ زبان­شناختیِ قرآن کریم از طریقِ روی­آوردهای انسان­شناختی، دریچه­های جدیدی به ­روی مطالعات قرآن و حدیث گشوده و قادر است بسیاری از معضلاتِ اعتقادی و تفسیری را نیز مرتفع نماید.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Linguistic Anthropology" And its role in extracting worldviews and discourses in the Holy Quran"

نویسندگان [English]

  • Ghasem Darzi 1
  • Morteza Salmannejad 2

1 Assistant Professor of Quran Miracle Research Institute, Shahid Beheshti University

2 Ph.D. student of Quran and Hadith, Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

Linguistic anthropology" is one of the new approaches in anthropology that deals with the extraction of cultural components in different languages, which in their view "language" is considered as a cultural reserve. Confrontation with religious texts, in particular, the Holy Quran through the lens of this knowledge, will have very important achievements in drawing the anthropological areas of the Holy Quran. Specifically, the present paper focuses on two areas: The first is "metaphor and its role in drawing the worldview that governs the view of language users" and the second is "the language of the Qur'an and gender". In this regard, according to the gender applications in the language of the Holy Quran and the classification of these applications, the anthropological approach of the Quran in the face of gender is explained. This brief study suggests that the study of the linguistic dimensions of the Holy Qur'an through anthropological approaches has opened new doors to the study of the Qur'an and hadith, and is able to solve many theological and interpretive problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Linguistic Anthropology
  • Quran
  • gender
  • discourse
  • metaphors
  • worldview
قرآن کریم
ایزوتسو، توشیهیکو(1361). خدا و انسان در قرآن. ترجمۀ احمد آرام، شرکت سهامی انتشار.
پورابراهیم، شیرین(1388). بررسی زبان‌شناختی استعاره در قرآن: رویکرد نظریۀ معاصر استعاره، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
درزی و همکاران، "تأملی بر الگوهای تأثیرگذار زبان‌‌شناسی شناختی در مطالعات میان‌‌رشته‌‌ای با تأکید بر واژۀ قرآنی «شاکله»"، فصلنامه مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، (2)1، تابستان 1396.
سیوطی، جلال­الدین(1412ق). الاتقان فی علوم القرآن. بیروت: دارالکتاب العربی.
شیرزاد، محمد حسین؛ شیرزاد، محمد حسن و هدایت­زاد، محمد صادق، "رهیافتی زبان­شناختی به برابری جنسیتی در قرآن کریم؛ نقدی بر فمینیسم اسلامی"، دو فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات قرآن و حدیث، (18)9، بهار و تابستان 1395، 123-148
عباسی، مهرداد و پورافخم، مریم، کاربرد معناشناسی درزمانی در تبیین مفاهیم اعتقادی قرآن: مفهوم الله از نگاه ایزوتسو،  صحیفه مبین، شماره 49، بهار و تابستان 1390، 113-142.
پور افخم، مریم و عباسی، مهرداد(1391). بررسی کاربرد معناشناسی همزمانی در دیدگاه معناشناختی ایزوتسو با تکیه بر مفهوم ایمان، فصلنامه پژوهش­های اعتقادی-کلامی، (5)2، 59-92.
 
Duranti, Alessandro, 1997. Linguistic Anthropology, Cambridge University Press;
Hymes, Dell. 1963. Objectives and Concepts of Linguistic Anthropology. In D. G. Mandelbaum, G.  . Lasker and E. M. Albert (eds.), The Teaching of Anthropology (pp. 275–302): American Anthropological Association. Memoir 94;
Hymes, Dell, 1964, General Introduction. In D. Hymes (ed.), Language in Culture and Society: A References Reader in Linguistics and Anthropology (pp. xxi–xxxii). New York: Harper & Row
Lakoff, George, and Mark Johnson..Metaphors we live by. Chicago: University of Chicag, 1980.
Dib, Naima, D̕un islam textuel vers un islam cotextuael: la traduction du Coran et la construction de L̕image de la femme. [Ottawa]: Presses de I̕Université d̕Ottawa, 2009.
Smith, Jane, Idelman & Yvonney, Haddad, “Women in the afterlife: the Islamic view as seen from the Quran and tradition,” Journal of the American Academy of Religion 43 (1975) pp. 39-50
Barlas, Asma, “Muslim women and sexual oppression: reading liberation from the Quran,” Maclester International 10 (2001) pp. 117-146
Vahiduddin, Syed, "The place of Woman in the Quran," Islamic Culture 30 (1956) pp.1-6
Fārūqi, Lois Lamyā Ibsen al. "Women in a Quranic society," Al-Tawḥid 1iv (1984) pp.36-49.
Awde, Nicholas, Women in Islam: an anthology from the quran and Hadith. Richmond: Curzon, 2000. 224pp.
دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)
دوره 26، شماره 2 - شماره پیاپی 56
دین و ارتباطات
اسفند 1398
صفحه 223-252