دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)

رهبری آموزشی در آموزش و پرورش دوره ابتدایی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

2 استادیار علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی

3 استاد علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد اسلامشهر

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی رهبری آموزش­مدار در سازمان‌های فرهنگی با تأکید بر مدیران مدارس دوره اول ابتدایی شهر تهران انجام شده است. بدین‌منظور مبتنی بر رویکرد پژوهش‌های ترکیبی از نوع اکتشافی (کیفی و کمی)، در دو بخش کیفی (بر اساس داده‌بنیاد خودظهور) و کمی (بر پایه روش پیمایشی مقطعی) داده‌های مورد نیاز گردآوری گردید. در بخش کیفی جامعه آماری شامل متخصصان و خبرگان حوزه رهبری آموزشی بود که به روش نمونه‌گیری غیراحتمالی آگاهانه از نوع هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از مصاحبه‌ نیمه‌ساختاریافته گردآوری گردید. سپس به کمک فن دلفی و بارش مغزی تکمیل شد. نتایج حاصل از کدگذاری مبتنی بر روش داده‌بنیاد خودظهور منجر به شناسایی 248 شاخص، 39 مؤلفه و 5 بعد اعتقادی، ساختار کار و محیط، سبک رهبری، توانایی سازمانی و کاری رهبر و ویژگی‌های شخصی، عقلی و عاطفی رهبری گردید. جامعه مورد بررسی در بخش کمی شامل کلیه مدیران مدارس دوره اول ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران با مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر به تعداد 415 نفر بود. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و تعداد 199 نفر تعیین و به روش تصادفی طبقه­ای نمونه انتخاب شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل عاملی تأییدی نشان داد یافته­های بخش کمی عیناً مؤید بخش کیفی است. پژوهش حاضر ضمن ارائه الگوی رهبری آموزشی متشکل از ابعاد، مؤلفه­ها و شاخص­ها برای مدیران مدارس دوره اول ابتدایی شهر تهران، راهکارهایی را برای اجرای الگوی مزبور شناسایی و تدوین کرده است که در ادامه به آنها پرداخته شده است. الگوهای رهبری آموزشی، رویکردهای متفاوتی به رهبری و مدیریت سازمان‌های آموزشی دارند و یک تئوری خاص نمی­تواند رهبری و مدیریت مدرسه را به‌طور کامل به تصویر بکشد.
با توجه به نتایج به­دست آمده می‌توان گفت الگوی ارائه شده در مقایسه با سایر الگوها دارای جامعیت بیشتری است و از طرف دیگر این الگو صرفاً متناسب با ویژگی‌ها و استلزامات دوره اول ابتدایی است. از آنجاکه مدارس ابتدایی به عنوان نهاد زیربنایی و شکل‌دهنده افراد جامعه بوده و بذر تعهد، تقوا، مسئولیت­پذیری، خلاقیت، عشق و... در دوره ابتدایی پاشیده می­شود، این دوره در واقع نیازمند رهبری تجسم­گرا است.  بنابراین به­کارگیری و عملیاتی کردن الگوی مزبور می‌تواند به رهبری آموزشی اثربخش در دوره اول ابتدایی کمک بسزایی نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying the optimal model of educational leadership in education (Case study: school principals of the first elementary school in Tehran)

نویسندگان [English]

  • Maryam Shahrabi Farahani 1
  • Aliakbar Khosravi Babadi 2
  • Abbas Khorshidi 3

1 Ph.D. Student of Education Management at Islamic Azad University

2 Assistant Professor of Educational Sciences at Islamic Azad University

3 Professor of Educational Sciences, Islamic Azad University- Islamshahr Branch

چکیده [English]

The aim of this study was to present the model of educational-oriented leadership in cultural organizations with emphasis on school principals in the first elementary school in Tehran. The research was an exploratory mixed method (qualitative and quantitative) that required the required data in the qualitative section (based on grounded theory) and quantitative (based on cross-sectional survey method). In the qualitative section, the statistical population included experts and specialists in the field of educational leadership who were selected by targeted sampling method and snowballs. Data were collected using a semi-structured interview. Then it was completed with the help of Delphi technique and brainstorming. The results of coding based on Grounded theory led to the identification of 248 indicators, 39 components and 5 dimensions including belief dimension, dimension of work and environment, dimension of leadership style, dimension of organizational and work ability of leader and dimension of personal, intellectual and emotional characteristics of leadership. The study population in a quantitative section included all school principals in the first elementary school in Tehran (415 people). The Cochran's formula was used to determine the sample size, and 199 individuals were identified and randomly selected from the sample class. Data analysis using the confirmatory factor analysis test showed that the findings of the quantitative section are exactly the same as the qualitative section. According to the obtained results, it can be said that the obtained pattern is more comprehensive than other patterns, and on the other hand, this pattern is only suitable for the characteristics and implications of the first elementary period. Therefore, applying and implementing this model can be of great help to effective educational leadership in the first elementary period school. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Educational Leadership
  • Cultural Organizations
  • dimensions of belief
  • work and environment
  • leadership style
  • organizational and work ability of leader and personal
  • intellectual and emotional characteristics of leadership
افجهای، سیدعلی اکبر؛ خسروپناه، عبدالحسین و بانشی، عباداله ) 1303 (. طراحی الگوی جامع
رهبری اثربیب سا مانی با رویکرد الگوی اسلامی-ایرانی پیشرف . ت مدیریت در دانشگاه
.01-113 ،)1( اسلامی، 3
اکرامی، محمود ) 1332 (. الگوی رهبری نمو شی در دانشگاههای دولتی ایرا ، فصلنامه پژوهب
.)3( و برنامهری ی در نمو ش عال ، ی 0
الهی، نسرین ) 1301 (. طراحی الگوی نمو ش اثربیب در پرستاری: مطالعه کیفی-گراندد
نظری . ه رساله دکتری تیصصی، دانشکده علوم پ شکی دانشگاه تربیت مدرس.
ساعتچی، محمود و ع ی پور شوبی، علیاکبر ) 1333 (. طراحی الگوی رهبری اثربیب
.1-13 ،)11( دانشگاه ، ی دانشور رفتار، 12
الام اده، داریوش ) 1303 (. رهبری: استنتاج درسهایی ا بافت سا ما . تهرا : انتشارات ترمه.
لوسیر، رابرت و نکورا، کریستوفر) 1301 (. رهبری اثربیب، ترجمه علیاکبر فرهنگ . ی مرتضی
رفیع جها دیده، تهرا : انتشارات خجسته.
مقیمی، سید محمد ) 1303 (. مبانی سا ما و مدیری . ت تهرا : انتشارات راهدا .
Abdullah, J. B., & Md Kassim, J. (2011). Instructional Leadership and
Attitude towards Organizational Change among Secondary Schools Principal
in Pahang, Malaysia. Procedia- Social and Behavioral Sciences Journal, 15:
3304-3309.
Association of Christian Schools International. (2014). The Christian School
Leadership Framework. ACSI.
Azeiteiro, U. M., Bacelar-Nicolau, P., Caetano, F. J. P., & Caeiro, S. (2014).
Education for sustainable development through e-learning in higher
education: experiences from Portugal. Journal of Cleaner Production, 11(2):
226.
Bush, T. & Glover, D. (2002). School Leadership: Concepts and Evidence.
Nottingham: NCSL.
335 ، سال بیست و ششم، شمارة دوم )پیاپی 65 (، پائیز و زمستان 9318
Bush, T. (2008). From Management to Leadership: Semantic or Meaningful
Change? Educational Management. Administration and Leadership, 36(2):
271–288.
Bush, T. (2013). Instructional Leadership and Leadership for Learning:
Global and South African Perspectives. Education as Change, 17(S1): S5–
S20.
Bush, T., and D. Glover. (2003). School Leadership: Concepts and
Evidence. Nottingham: National College for School Leadership.
Bush, T., and D. Glover. (2012). Distributed Leadership in Action: Leading
High Performing
Leadership Teams in English Schools. School Leadership & Management,
32(1): 21–36.
Bush, T., Coleman, M. and Si, X. (1999). Managing secondary schools in
Chin. Compare, 28(2): 183-96.
Bush, Tony. Glover, Derek. (2014) School leadership models: what do we
know? School Leadership & Management: Formerly School Organization,
34(5): 553-571
Day, Christopher. Sammons, Pamela. (2016). Successful school leadership.
Education Development Trust. The University of Nottingham.
Duckett, H. & Macfarlane, E., (2003). Emotional Intelligence and
Transformational Leadership in Retailing. Leadership & Organization
Development Journal, 24: 309-317.
Goodman. J.K, & Malkoc, J. (2012). Choosing here and now versus there
and later: the moderating role of psychological distance on assortment size
preferences. J. Consum. Res, 39 (4): 751–768.
Herbest, Joel David. (2003).Organizational servant leadership and its
relationship to secondary school effectiveness. Doctoral Dissertation, Florida
Atlantic.
Hersey, Paul & Blanchard, Kenneth & Dewey, Johnson. (2006).
Management of organizational behavior. 6th Ed. Euglewood Cliffs. N.J.
Prentice-Hall. P.91.
Ho, C. K., Ke, W., & Liu, H. (2014). Choice decision of e-learning system:
Implications from construal level theory. Information & Management,
10(61), 223-227.
Kuchinke, PK. (1999). Leadership and culture. Human resource
development quarterly. 10.
Leithwood, K., D. Jantzi, and R. Steinbach. (1999). Changing Leadership
for Changing Times. Buckingham: Open University Press.
رهبری آموزشی در آموزش و پرورش دوره ابتدایی )مریم شهرابی فراهانی و همکاران( 335
Lineburg, P. N. (2010). The Influence of the Instructional Leadership of
Principals on Change in Teachers’ Instructional Practices. Doctoral
dissertation, the Virginia Polytechnic Institute and State University.
Los Angeles Unified School District. (2016). LAUSD School Leadership
Framework. LAUSD Professional Learning and Leadership Development
Branch.
Ontario Principals Council. (2014). Preparing Principals & Developing
School Leadership Associations for the 21st Century. Exemplary Leadership
in Public Education. Ontario Principals Council.
Pennsylvania Department of Education. (2014). Framework for Leadership.
Pennsylvania Department of Education, 2014.
Root, Edward. L. et al. (2005). Maryland Instructional Leadership
Framework. Maryland State Department of Education. Baltimore, Maryland.
Scott, Geoff. (2015). School Leadership Capability Framework. State of
NSW, Department of Education and Training- Professional Learning and
Leadership Development Directorate.
Strang, S. E & Kkuhnert, K. W. (2009). Personality and leadership
Developmental Levels as predictors of leader performance. The leadership
quarterly, 20(3): 421-433.
Tng, Cheong Sing. (2009). An Educational Leadership Framework Based on
Traditional and Contemporary Leadership Theories. E-Leader Kuala
Lumpur, 2009.
Trope, Y., Liberman, N., & Rim, S. (2011). Prediction: A Construal-Level
Theory Perspective. In Predictions in the Brain: Using Our Past to Generate
a Future Oxford University Press.
Waters, Tim. Cameron, Greg. (2012). The Balanced leadership framework:
connecting vision with action. Mid-continent Research for Education and
Learning (McREL).
Winston, B. E., & Patterson, K. (2006). An integrative definition of
leadership. International journal leadership studies, 11(2): 6-40.
Yukl, G. A. (2002). Leadership in Organizations. 5th ed. Upper Saddle
River, NJ: Prentice-Hall.
دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)
دوره 26، شماره 2 - شماره پیاپی 56
دین و ارتباطات
اسفند 1398
صفحه 301-338