موجه‌سازی حق فرهنگی در فقه امامیه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)

چکیده

موضوع حق­های نوین از مسائل دنیای معاصر است که گاه متعلق این حق­ها نیز از مفاهیمِ مبهمی چون فرهنگ است؛ زیرا مفهوم فرهنگ باوجود تعاریف متعدد، دارای ابهام­های فراوانی است و در عین حال، دامنه طرح این حق­ها در حوزه فقه و به عبارت عام­تر دین نیز می­تواند ابعاد طرح مسأله حق فرهنگی را پیچیده­تر نماید. در پژوهش پیش­رو کوشیده شده به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که مفهوم، مصادیق و مبانی مشروعیت حق فرهنگی در فقه امامیه چیست؟
مفهوم و مصادیق حق فرهنگی در سه حوزه فقه اکبر، اوسط و اصغر به همراه عناصر متقدم و متأخر شرعی قابل‌بیان هستند و در موجه‌سازی آن نیز باید اذعان کرد در مرحله لسان دلیل، با توجه به آیاتی چون 15 اسرا، 4 ابراهیم، 205 بقره، 13 حجرات و به‌ویژه 164 آل‌عمران و روایاتی که در موضوعات همراهی دین و عقل، تسلط پیامبران(ص) و ائمه(ع) بر زبان اقوام گوناگون، اهداف ارسال پیامبران(ص) و آفرینش امت­ها با زبان­های مختلف وارد شده‌اند، حق فرهنگی در اسلام حقی مشروع است، هرچند بهتر است گفته شود حق مذکور حق آمیخته به تکلیف است، نه یک حق محض؛ یعنی فرد ضمن آن­که نسبت به آن حق دارد، اما برای اکتساب آن نیز باید بکوشد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Justifying the Cultural Right in Shia jurispredence

نویسنده [English]

  • Mohaddeseh Moeinifar

Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Islamic Law, Faculty of Islamic Sciences and Research, Imam Khomeini International University

چکیده [English]

The concept of culture, despite its numerous definitions, is ambiguous. In addition, the issues of new rights are also a matter of contemporary world, and sometimes these rights are also belongs to obscure concepts such as culture, while the subject of culture, which in many cases has a deep link with religion, affects ambiguity of the cultural right, because there is no consense on the concept of religion. Confirming this, many jurists point out the ambiguity of the cultural right which is often counted as third generation rights. In this paper, we have tried to answer the fundamental question, what are the concept, examples, and foundations of the legitimacy of the cultural right in Islamic jurisprudence.
Concepts and examples of cultural rights are noticeable in the three areas of jurisprudence of figh Akbar, figh usat and figh asghar. for justification it, it should be acknowledged that in the linguistic phase, according to verses such as 15 Isra, 4 Ibrahim, 205 baharah, 13 hojarat and especially 164 Al imran and narrations about the issues of being religion with reason, the domination of the prophets and the imams on the language of the various tribes, the purposes of sending prophets, and the creation of the nations in different languages, the right to culture in Islam is a legitimate right, though it is better to say that the right is a mixed right with duty, not a simple right. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • culture
  • right
  • cultural right
  • Islamic jurisprudence
  • and owner of the right
نخوندخراسانی، محمدکاظم ) 1312 هد(. حاشیه المکاس ، ب تهرا : و ارت ارشاد اسلامی، الطبعه-
الاولی.
ابوالقاسمی، محمدجواد و مهدی سجادی ) 1333 (. پژوهشی در چالب های توسعه فرهنگ
دین . ی تهرا : عرشپژوه، چاپ نیست.
ابوحبیب، سعدی ) 1313 هد(. القاموس الفقه ، ی دمشق: دارالفکر، الطبعهالثانیه.
. احمد بن حنبل )بیتا(. مسند احم ، د بیروت: دارصادر، ج 1
. اراکی، محمدعلی ) 1311 هد(. کتاب البی ، ع قم: اسماعیلیا ، الطبعهالاولی، ج 1
اربلی، علیبنعیسی ) 1331 (. کشف الغمه فی معرفه الائمه، تبری : بنی هاشمی، الطبعهالاولی.
استاماتوپولو، السا ) 1302 (. حق های فرهنگی در حقوق بین المل . ل ترجمه سیدقاسم مانی و
مناالسادات میر اده. تهرا : خرسندی، چاپ نیست.
اصفهانی، محمدحسین ) 1310 هد(. حاشیه المکاس ، ب تحقیق عباس محمد نلسباع، بیجا: ذوی-
. القربی، الطبعهالاولی، ج 1
. انصاری، مرتضی ) 1321 هد(. المکاس ، ب قم: مجمعالفکر اسلامی، الطبعهالاولی، ج 3
موجهسازی حق فرهنگی در فقه امامیه )محدثه معینی فر( 131
. بحرالعلوم، سیدمحمد ) 1313 هد(. بلغه الفقی ، ه تهرا : مکتبهالصادق)ع(، الطبعهالرابعه، ج 1
حرانی، ابنشعبه ) 1313 هد(. تحف العقول عن نل الرسول )ص(، شرح و تعلیق علی اکبر
افاری، قم: نشر اسلامی، الطبعهالثالثه.
حقوق »، نظریه حق ا دیدگاه محمدحسین اروی اصفهانی « .) حکمتنیا، محمود ) 1301
.0) اسلامی، ) 33
. حسینی حائری، سیدکاظم ) 1321 هد(. فقه العقو،د قم: مجمع اندیشه اسلامی، الطبعهالاولی، ج 1
حسینی همدانی، سیدمحمدحسین ) 1313 هد(. انوار درخشا ، تهرا : لطفی، الطبعهالاولی.
خوانساری، سیداحمد ) 1311 هد(. جامع المدارک فی شرح المیتصر الناف ، ع تهرا : صدوق،
. الطبعهالثانیه، ج 3
داوری، محسن ) 1330 (. حقوق فرهنگی شهروندا )رویکردی اسلامی.( تهرا : دانشگاه امام
صادق)ع(، چاپ نیست.
. دهیدا، علی اکبر ) 1311 (. لغتنام ، ه تهرا : دانشگاه تهرا ، چاپ دوم، ج 2
رضایی، علی اکبر و محسن فردرو ) 1332 (. نشنایی با اصول برنامه ری ی و برنامه ری ی فرهنگی،
تهرا : عباسی، چاپ نیست.
سب واری نجفی، محمدبنحبیبالله ) 1310 هد(. ارشاد الاذها الی تفسیر القرن ، بیروت:
دارالتعارف للمطبوعات، الطبعهالاولی.
سمرقندی، نصربنمحمد )بیتا(. بحر العلو ، م بیجا: بینا.
صالحی امیری، سیدرضا ) 1332 (. مفاهیم و نظریه های فرهنگی، تهرا : ققنوس، چاپ نیست.
صدر، سیدمحمدباقر ) 1320 هد(. الحق و الحکم و الشیصیه المعنویه اقتصادی،ا قم: مدین،
الطبعهالاولی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین ) 1330 (. تفسیر المی ا ، مترجم سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم:
اسلامی، چاپ سیام.
طباطبایی حکیم، سیدمحسن )بیتا(. نهج الفقاه ، ه قم: 22 بهمن.
. طباطبایی ی دی، سیدمحمدکاظم ) 1313 هد(. حاشیه المکاس ، ب قم: اسماعیلیا ، ج 2
طبرانی، سلیما بناحمد ) 2113 (. تفسیر القرن العظیم، ارد : دارالکتاب الثقافی، الطبعهالاولی.
118 ، سال بیست و ششم، شمارة دوم )پیاپی 65 (، پائیز و زمستان 9318
طبرسی، فضلبنحسن ) 1312 (. مجمعالبیا فی تفسیر القرن ، تهرا : ناصر خسرو، الطبعهالثالثه.
طبری، ابوجعفر محمدبنجریر ) 1312 هد(. جامعالبیا فی تفسیر القرن ، بیروت: دارالمعرفه.
طجرلو، رضا ) 1303 (. حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بشر، تهرا : دادگستر.
طوسی، محمدبنحسن )بی تا(. التبیا فی تفسیر القرن ، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
فضل الله، سیدمحمدحسین ) 1310 هد(. تفسیر من وحی القرن ، بیروت: دارالملک، الطبعهالثانیه.
. قرشی، سیدعلی اکبر ) 1311 (. تفسیر احسن الحدیث، تهرا : بنیاد بعثت، الطبعهالثالثه، ج 2
قمی، محمدبنعلیبنحسینبنبابویه )صدوق( ) 1313 هد(. الیصال، تحقیق علی اکبر افاری، قم:
جامعه مدرسین، الطبعهالاولی.
قمی مشهدی، محمدبنمحمدرضا ) 1323 (. تفسیر کن الدقائق و بحر الغرائ ، ب تهرا : و ارت
ارشاد اسلامی، الطبعهالاولی.
حقوق اسلامی، سال »، حریم خصوصی؛ حق یا حکم « .) قنواتی، جلیل و حسین جاور ) 1301
. هشتم، شماره 31
کافی، مجید ) 1302 (. فرهنگ دینی، مفاهیم، نظریهها و راهکاره.ا قم: پژوهشگاه حو ه و
دانشگاه، چاپ اول.
کلینی را ی، محمدبنیعقوب ) 1321 (. الفروع من الکافی، تصحیح و تعلیق علی اکبر افاری،
تهرا : دارالکتب الاسلامیه، الطبعهالثالثه.
گنابادی، سلطا محمد ) 1313 هد(. تفسیر بیا السعاده فی مقامات العباد،ه بیروت: منسسه
الاعلمی، الطبعهالثانیه.
گیدن ، ننتونی ) 1332 (. جامعهشناس ، ی ترجمه منوچهر صبوری، تهرا : نی، چاپ بیستم.
مامقانی، عبدالله ) 1331 هد(. نهایه المقال فی تکمله اایه الآما ، ل نجف: بینا، الطبعهالاولی.
مجلسی، محمدباقر ) 1313 هد(. بحارالأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار )ع(، بیروت:
منسسه الوفاء، الطبعهالثانیه.
معین، محمد ) 1331 (. فرهنگ فارس ، ی تهرا : سرایب، چاپ سوم.
مغنیه، محمدجواد )بی تا(. التفسیر المبی ، ن قم: بنیاد بعثت.