دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)

نقش تعدیل‌کننده سواد رسانه‌ای در رابطة سطح سلامت خانواده و مشکلات هیجانی- رفتاری نوجوانان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.

2 استادیار گروه ارتباطات و تبلیغ دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع).

چکیده

امروزه رسانه‌ها از جمله مهم‌ترین ابزارهای رشد و یا انحطاط جامعه محسوب می‌شوندکه در زمینه سلامت محیط خانواده، پرورش و تغییر رفتارها و هیجان‌های نوجوانان تأثیر بسزایی دارند و لذا آموزش استفاده صحیح از این ابزار ضروری است. از سوی دیگر سلامتمحیطخانوادهو محتوای یادگیری‌هایاولیه،اهمیتزیادیدرتشکیل هویتوشخصیتنوجواندارد وشکل‌دهنده رفتارهاوروابطبین فردیاست. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش متغیر تعدیل‌کنندة سواد رسانه‌ای در رابطة سطح سلامت خانواده و مشکلات هیجانی - رفتاری نوجوانان می‌باشد. نمونة موردنظر با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شده و در مجموع نمونه‌ای با حجم 310 دانش‌آموز دختر (18-15 ساله) موردمطالعه قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که سواد رسانه‌ای در رابطه دو متغیر نام‌برده به طور مثبت تعدیل ایجاد می­کند و سبب افزایش این ارتباط می‌شود؛ به‌نحوی‌که هرچه میزان سواد رسانه‌ای شخص افزایش یابد، میزان سلامت خانوادگی افزایش یافته و در نتیجه مشکلات رفتاری–هیجانی او کاهش می‌یابد. نتیجه دیگر این پژوهش نشان داد سلامت خانواده می‌تواند مشکلات هیجانی، سلوک، بیش‌فعالی و رفتارهای جامعه‌پسند را پیش‌بینی کند و میان آنها رابطه معنادار وجود دارد. البته این رابطه درباره سلامت خانواده با مشکلات ارتباطی معنادار نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

the Moderating Role of Media Literacy in the Relationship between Family Health Level and Emotional-Behavioral Problems of Adolescents

نویسندگان [English]

  • Najmeh Rezadad 1
  • Mohammad Hosein Shoaee 2

1 M.A. of clinical psychology at Ferdowsi university of Mashhad. Iran

2 Assistant professor of communication and propagation of islamic studies and cultural and communication of ISU

چکیده [English]

Today, the media is one of the most important tools for human growth or development and has a great impact on the health of the family environment and on nurturing and changing the adolescents’ behaviors and emotions. It is highly necessary, therefore, to train the society in the proper use of these tools. On the other hand, the health of the family environment and the content of early learning are very important in the formation of adolescent identity and personality and they shape behaviors and interpersonal communications. The aim of the present study is to investigate the role of media literacy variable in the relationship between family health and adolescent emotional-behavioral problems. The sample was selected by multi-stage cluster sampling method and a total sample of 310 female students (15-18 years old) was studied. The results showed that media literacy in the relationship between the two variables positively moderates and increases this relationship, so that, as the level of media literacy of a person increases, the level of family health increases and as a result, behavioral-emotional problems are reduced. Another finding of this study is that family health could predict emotional problems, behavior, hyperactivity, and social behavior, and that there is a significant relationship between them. However, this relationship is not meaningful when it concerns family health with communicative problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Media Literacy
  • Family Health
  • Emotional and Behavioral Problems
  • Adolescents
احمدی، حبیب؛ عباسی شوارزی، محمدتقی؛ یادگاری، رامین؛ کرمی، فرشاد(1396). مطالعه رابطه بین استفاده از رسانه‌های مـدرن و تمـایل به بزهکـاری در بین نوجوانان دانش‌آموز (مطالعه دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهر بستک). مجله پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایارن.6(4):50-73
احمدی، سیداحمد(1382). روان‌شناسی نوجوانان و جوانان: شامل ویژگیهای زیستی، شخصیتی، رفتاری، تحصیلی، شغلی و جنسی. تهران: انتشارات مشعل.
امین یزدی، امیر ؛ کارشکی، حسین؛ و هاشمی، فرح (1395). نقش تئوری ذهن و همدلی در پیش‌بینی مشکلات رفتاری – هیجانی دانش‌آموزان خانواده‌های طلاق و عادی: پژوهش‌های روان شناسی بالینی و مشاوره. 6(1):24-43.
باکینگهام، دیوید(1389) آموزش رسانه­ای: یادگیری، سوادرسانه­ای و فرهنگ معاصر، ترجمه حسین سرفراز، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
براد شاو‌،جان‌(1386).  خانواده، تحلیل سیستمی خانواده‌. ترجمه‌:مهدی قراچه‌داغی، تهران: انتشارات لیوسا.
براون، جیمز(1385) رویکردهای سواد رسانه‌ای. ترجمه پیروز ایزدی. رسانه. شماره 68.
برگر، کاتلین(1394). روان‌شناسی رشد کودکان و نوجوانان. ترجمه: اسماعیل سعدی پور. تهران: دوران.
بشردوست، سیمین(1383). رابطه بین تعارضات زندگی زناشویی با سازگاری نوجوانان دختر مقطع راهنمایی شهر تهران. دانش و پژوهش در روان شناسی.24: 39-58.
البلامی؛ هانوکز، چریل (1383). اعتیاد اینترنتی، تحلیلی اکتشافی از ماهیت اجتماعی( ترجمه حسن یوسف زاده). مجله معرفت. ش 85.
پاتر، جیمز(1385) تعریف سواد رسانه‌ای. ترجمه لیدا کاووسی. رسانه . شماره 68.
پدرام، طاهره، ۱۳۹۵، آسیب‌شناسی تأثیرات رسانه‌های جمعی بر خانواده، دومین کنفرانس ملی علوم مدیریت نوین و برنامه‌ریزی فرهنگی اجتماعی ایران، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، https://www.civilica.com/Paper-MPCONF02-MPCONF02_028.html
پورسینا، زهرا؛ طهماسبیان، کارینه؛ صادقی، منصوره(1393). نقش واسطه ای ایمنی هیجانی در رابطة بین کارکرد خانواده و مشکلات رفتاری کودک. روان‌شناسی خانواده. 1(2):69-78.
تهرانی‌دوست، مهدی، شهریور؛ زهرا، پاکباز؛ بهاره، رضایی؛ آزیتا، احمدی؛ فاطمه(1385) روایی نسخة فارسی پرسش‌نامه توانایی ها و مشکلات. تازه های علوم شناختی، سال 8(4) :33-39.
حسینیان، سیمین؛ یزدی، سیده منور؛ جاسبی، منیژه (1386). رابطه بین سطح سلامت خانواده اصلی و رضایت زناشویی زنان دبیر آموزش‌وپرورش شهرستان کرج. مجله پژوهشهای تربیتی و روان‌شناختی. 3(1): 63-76.
درویش دماوندی، زهرا؛ خرسندپور، توران‌(1394). بررسی تأثیر آموزش شیوه های فرزندپروری به والدین دارای کودکان با مشکلات عاطفی -رفتاری 6 تا 8 سال. فصلنامه مشاوره و روان درمانی.16(4): 81-68.
زارع، مریم و سامانی، سیامک‌ (1387). بررسی نقش انعطاف پذیری و انسجام خانواده در هدف گرایی فرزندان فصلنامه خانواده پژوهی.13:17-36.
سیف، علی اکبر(1382). اندازه گیری، سنجش و ارزیابی آموزشی. تهران: دوران.
شاه‌حسینی، س. و عبدی، م. (1394). رابطه ‌میزان نظارت والدین بر کودکان در تماشای تلویزیون و رسانه‌های ویدئویی با پرخاشگری آنها، فصلنامه دانش انتظامی مرکزی، 5(4):128-107.
شمس زاده علوی، ابوالقاسم(1387)رابطه رسانه‌های جمعی و مشکلات خانوادگی، مجله اصلاح و تربیت.78(5):33-37.

شیخ‌الاسلامی، منصوره؛ وحدت، رقیه(1397). رابطه سواد رسانه‌ای با رضایت تحصیلی از طریق مشغولیت تحصیلی و پیوند اجتماعی با مدرسه در دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر ارومیه. مجله روان‌شناسی اجتماعی،5(46):61-73.

صداقت، کامران؛ برادران رضایی، مهین؛ رحمانی، فرناز ؛ و فتحی آذر، اسکندر(1385). ارتباط شیوه تربیتی والدین با میزان مشکلات رفتاری دانش‌آموزان. روانپزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران. 47:365-370.
غباری بناب، باقر؛ میرنسب، محمود(1393). اختلالات عاطفی - رفتاری کودکان و نوجوانان. تهران: سایة سخن.
فرحبخش، کیومرث(1390). همبستگی بین ویژگیهای ادراک شده خانواده اصلی و فعلی و رابطه آن با تعارض زناشویی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی. 2(6): 35-60.
فلسفی، سیدغلامرضا(1393). بررسی رابطه سواد رسانه‌ای با سبک زندگی(موردمطالعه): نوجوانان 15 تا 18 ساله دبیرستانی منطقه شش تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق.
فونتل ،دن . (1391) .کلیدهای رفتار با نوجوانان (ترجمه: مسعود حاجی زاده – اکرم قیطاسی). چاپ هجدهم. تهران: انتشارات صابرین.
قره باغی؛ فاطمه، وفایی؛ مریم(1388). ویژگی‌های روان‌سنجی پرسش‌نامه توانایی‌ها و مشکلات در نمونة کودکان ایرانی، مجله روانپزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 15(3): 241-231.
کارازه، شیلا؛ عبدی، منصور، حیدری، حسن(1394). بررسی کارکرد خانواده و نقش سبک‌های فرزند پروری مادران در پیش‌بینی مشکلات رفتاری. مجله اندیشه و رفتار. 9(36):17-25.
کرمی، ابوالفضل(1390). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی و هنجاریابی مقیاس سطح سلامت خانواده اصلی. مجله پژوهش‌های مشاوره. 16(38): 103-118.
کوروش‌نیا، مریم، و لطیفیان، مرتضی (1386). بررسی روایی و پایایی ابزار تجدیدنظر شده الگوهای ارتباطات خانواده. فصلنامه خانواده پزوهی، 3، 855-875.
ماسن، پاول هنری‌ (1370‌). رشد‌ و شخصیت کودک. ترجمه: مـهشید یـاسایی. تهران: نشر مرکز.
محمدخانی، شهرام و اسکندری، حسین (1384). بررسی همه گیرشناسی مشکلات رفتاری دانش‌آموزان7-15 ساله شهر تهران:‌ فصلنامه ی روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه،2 :71-92.
مزیدی شرف­آبادی، محمدرضا؛ مرتضوی، محمودرضا؛ و افشانی، سیدعلیرضا. (1393(مقایسه نگرش افراد مطلقه و متاهل پیرامون نقش ماهواره در انسجام خانواده. فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی جوانان. سال 4، شماره 13، بهار، صص 144-123.
مک گراو، فلیپ(1388). روان‌شناسی خانواده موفق. ترجمه محمد مهدی شریعت باقری. تهران: دانژه.
مکرمی ، علیرضا؛ یوسفی، فتانه(1396). بررسی رابطه بین آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی بر رفتار جوانان و نوجوانان )بخش مرکزی شهرستان شیروان(فصلنامه دانش انتظامی خراسان شمالی،4(16):77-96.
مک کوایل، دنیس.(1382). درآمدی بر نظریه‌های ارتباطات جمعی. ترجمه: پرویز اجلالی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها. مک کوایل، دنیس و سون ویندال (1388) مدل‌ ها‌ی ارتبا‌طا‌ت‌ جمعی‌. ترجمه مترجم‌ گودرز میرانی‌. تهران: طرح آینده.
نعیمی، قادر؛ پیرسافی، فهیمه؛ عربزاده، مهدی (1394). بررسی رابطه ساختاری سلامت خانواده اصلی، طرحواره هیجانی، نظم دهی هیجان با رغبت به ازدواج در دانشجویان با نقش واسطه‌گری تمایزیافتگی خود پدیدآورده‌ها. تربیت فرهنگی زنان و خانواده. 33:33-64.
وفایی، مریم و روشن، مریم(1385). بررسی رابطه عوامل پیش‌بینی‌کننده خطر و محافظ خانواده با توانمندی‌ها و اختلال‌های عاطفی- رفتاری نوجوانان، روان‌شناسی معاصر.2: 4-17.
Bandura,A.(1978). Social Learning Theory of Aggression. Journal of comunication. 28,( 3), 12-19. DOI: 10.1111/j.1460-2466.1978.tb01621.x.
Barber, B. K., & Buehler, C. (1996). Family cohesion and enmeshment: Different constructs,different effects. Journal of Marriage and the Family; 58: 433-441.
Becker.A; Hagenberg,N; Roessner,V;Woerner,W;Rothenberer, A( 2004). Evaluation of the self – reported SDQin a clinical setting: Do self – reports tell us more than ratings by adult informants? European child & Adolescent psychiatry, 13.17-12.
Belsky, J., Youngblade, L., Rovine, M., & Volling, B. (1991). Patterns of marital change and parent-child interaction. Journal of Marriage and the Family, 487-498.
Byrne, B. A., Haddock, C. K., & Poston, S. C. (2002). Mid American Heart Institute: Parenting style and adolescent smoking. Journal‌ of‌ Adolescent‌ Health, 6, 418-425.
Carr, A. (1999). The handbook of child and adolescent clinical psychology. London: Routledge.
Cummings, E., George, M., McCoy, K., & Davies,P. (2012). Interparental conflict in kindergarten and adolescent adjustment: Prospective investigation of emotional security as an explanatory mechanism. Child Development, 83, 1703 1715.
Fiske, S.T., & Taylor, S.E. (1991). Social Cognition (2nd ed.) New York: McGraw-Hill.
Frank J. Elgar, Christine Arlett, Renee Groves. Stress, coping, and behavioural problems amonge rural and urban adolescents.Journal of Adolescence, oct 2003; 26(5): 574-585.
Gentile, Douglas. A., & Walsh, David (2002). A normative study of family media habits. Journal of Applied Developmental Psychology, 23(2), 157-178.
Goodman, R. (1997). The Strengths and Difficulties Questionnaire: Research note.Journal of Child Psychology and Psychiatry, 38, 581-586.
Hindin, T. J., Contento, I. R., & Gussow, J. D. (2004). A media literacy nutrition education curriculum for head start parents about the effects of television advertising on their children’s food requests. Journal of the American Dietetic Association, 104(2), 192-198.
Holling H, Erhar tm, Ravens s, Sch lak R.Behavioral Problems in Children andAdolescence. J Psychol Gesundheitsschutz. 2007 May- Jun; So (S- 6) 784-93.
-Ingles, C. J., Hidalgo,M.D., & Mendez,F.X. (2005). Interpersonal difficulties in adilscence : A new self- report measure. European Journal of psychological Assessment.21,11-22.
Jimerson,s; Egeland,B; Sroufe,A & Carlson,B.(2000). A prospective longitudinnal study of high school droupouts examining multiple predictor across development.Journal of school psychology, 38,525-549.
Lindahl, K., Bregman, H., & Malik, N. (2012). Family boundary structures and child adjustment : The indirect role of emotional reactivity. Journal of Family Psychology, 26, 839-847.
Marchand , Philip (1998). Marshall McLuhan: the medium and the messenger: a biography. MIT Press.
McDermott,A. (1995). Sex, Race, Class, and Other Demographics as Explanations for Children's Abilit and Adjustment: A National Appraisal. Journal of school psychology, 33,75-91.
Miller, J. D. & Lynam, D.(2001). Structural models of personality and their relation to antisocial behavior: A Meta-Analytic review. Criminology; 39(4): 765- 795.
Oldehinkel, A. J., Verhulst, F. C., & Ormel, J. (2011). Mental health problems during puberty :Tanner stage- related differences in specific symptoms. The TRAILS study. Journal of Adolescence 34 (2011) 73–85.
Ruttle, P. L., Shirtcliff, E. A., Serbin, L. A., Fisher, D. B. D., Stack, D. M., &Schwartzman,A. E. (2011). Disentangling psychobiological mechanisms underlying  internalizing and externalizing behaviors in youth : Longitudinal and concurrent associations with cortisol. Hormones and behavior, 59(1), 123-132.
Sanders, M. R. (1999). The Triple P-Positive Parenting Program: Towards an empirically validated multilevel parenting and family support strategy for the prevention of behavior and emotional problems in children. Clinical Child and Family Psychology Review, 2, 71–90.
Sanders,ch.E. Tiffany,M.,Field,M.D.,& Kaplan, M. (2000). The relationship of internet yse to depression and social isolation among adolescents. Journal of Adolescence, 35:237-242.
Townsend, M. C. (2000). Psychiatric mental health nursing: Concepts of care (3rd. ed.) (pp. 136-137). Philadelphia: F. A. Davis Co.
Wallerstein, J. & Blakeslee, S.(1989). Second chance men, women and children after divorce. New York: Tichnor & Fields.
دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)
دوره 27، شماره 1 - شماره پیاپی 57
دین و ارتباطات
شهریور 1399
صفحه 323-356