دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)

نمایانی پژوهش‌های اسلامی مرتبط با ادیان توحیدی در قرن بیست‌ویکم در رسانه‌های اجتماعی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت‌علمی گروه مدیریت اطلاعات و مرکز اطلاع‌رسانی علوم و فناوری، شیراز، ایران

2 کارشناس‌ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی و کارشناس‌ مسئول پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، شیراز، ایران

چکیده

پهدف پژوهش حاضر مصورسازی مقالات ادیان توحیدی یا ابراهیمی شامل سه دین اسلام، مسیحیت و یهودیت به منظور کشف و دیداری‌سازی موضوعات مورد تأکید در پژوهش‌های دینی است. نوع پژوهش حاضر کاربردی با رویکرد علم‌سنجی است که با استفاده از روش تحلیل هم‌واژگانی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل مقاله‌های مرتبط با هریک از ادیان مذکور است که در طول قرن بیست‌ویکم در پایگاه وب علوم نمایه شده‌اند. یافته‌ها نشان داد چهار خوشۀ شکل‌گرفته در حوزۀ اسلام بر سنت‌ها و تفکرات اسلامی، اسلام‌هراسی، تجارت و امور مالی از منظر اسلام، و کشورهای اسلامی تأکید دارد. استفاده از بستر رسانه‌های اجتماعی در بازتاب اسلام ناب ضرورت می‌یابد. در همین راستا پژوهش‌های اسلامی به لحاظ بازتاب در رسانه‌های اجتماعی و استنادهای دریافتی مورد بررسی بیشتر قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد از 27143 مقالۀ نمایه‌شده مرتبط با پژوهش‌های اسلامی در وب علوم، 4829 مقاله در 16 رسانه اجتماعی بازتاب داشته‌اند. فعال‌ترین کاربران توییتر، فیسبوک، رسانه‌های خبری و اسناد سیاسی از کشورهای امریکا، انگلستان و استرالیا هستند. از میان کشورهای مسلمان، کاربران اندونزیایی فعال‌ترین کاربران هستند. ایران از نظر تعداد مقاله‌ها در رتبه هشتم قرار دارد. نمره آلتمتریک اثرگذارترین مقاله‌های داخلی و خارجی برابر با 768 و 73 است که اولی به موضوع اسلام‌هراسی و دومی به روزه‌داری پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Representation of the Research on Abrahamic Religions in the Twenty-first Century in social media

نویسندگان [English]

  • Forough Rahimi 1
  • Maryam Jahangiri 2

1 Assistant Professor and Faculty Member of Information Management Department and Science and Technology Information Center Shiraz, Iran

2 Master of Information Science and Science and Expert in charge of the Islamic World Science Citation Database (ISC). Shiraz, Iran

چکیده [English]

Introduction: The present study aims to visualize the research articles on monotheistic/Abrahamic religions‎, including Islam, Judaism, and Christianity, to identify and picture the subjects addressed in religious studies in the 21st century. Method: This is applied research adopting a scientometrics approach in doing co-word analysis. The research population consists of all WoS-indexed articles on monotheistic religions‎ published in the 21st century. Findings: The results revealed four subject clusters of Islamic studies, including Islamic traditions and thoughts, Islamophobia, business and financial affairs in Islam, and Islamic countries. The research on Christianity appeared to focus on Christianity connections with other religions, including Judaism and Islam, and Christian thoughts and beliefs. The research on Judaism clustered was around the Jewish population, the role of women and family, and the connection of Judaism with Christianity and the Holocaust. It seems that interfaith interactions and beliefs are a shared research interest in monotheistic religion studies. While a cluster of Islamic studies focuses on Islamophobia, war, and terrorism, the natural face of Islam is not accurately represented in social media. In this regard, Islamic studies received more traditional and social citations. Findings showed that out of 27143 indexed articles related to Islamic research on the WoS, 4829 articles were reflected in 16 social media. The results also showed that the most active Twitter, Facebook, news media, and policy documents are USA, England, and Australia. Among the Islamic nations, Indonesians are the most active users of social media. Iran ranks eighth in terms of the number of articles. The altmetric scores of the most cited Iranian and non-Iranian articles were 768 and 73, respectively. The subject of the former was Islamophobia, and the latter addressed fasting in Islam. Conclusion: The significance of the study lies in the insights it provides for religious and research policymakers to use the context of social media, rather than filtering them, in promoting the subjects addressed in the research articles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Visualization
  • Islamic Studies
  • Judaism
  • Christianity
  • Social Media
  • Altmetric Measures
آهنگ، علی؛ اتحاد، سیده فرناز (1396). «روش‌های تبلیغ دین اسلام و جلوگیری از تبلیغ ضد دینی در فضای مجازی». ارائه‌شده در اولین کنفرانس بین‌المللی ظرفیت‌شناسی و تأثیرگذاری فضای مجازی در ارتقای آموزش‌های دینی. تهران، مهرماه.
حمیدی، علی؛ اصنافی، امیررضا؛ عصاره، فریده (1387). بررسی تحلیلی و ترسیم ساختار انتشارات علمی تولیدشده در حوزه‌های کتاب‌سنجی، علم‌سنجی، اطلاع‌سنجی و وب‌سنجی در پایگاهWeb of Science  طی سال‌های 2005-19990. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 11 (2)، صص 182-161.
حیدری، معصومه و صفوی، زینب (1391). «ضریب همکاری گروهی نویسندگان مقالات مجله پژوهش در پزشکی». پژوهش در پزشکی، ۳۶ (۲)، صص 113-109.
خاصه، علی‌اکبر و حجازی، سلیمان (1394). «زبان بین‌المللی حلقه مفقوده پژوهش‌های قرآنی: نگاهی به مقالات آی‌اس‌آی با موضوعات قرآنی». مجموعه مقالات برگزیده نوزدهمین جشنواره قرآن و عترت دانشگاه پیام‌نور. زنجان: دانشگاه پیام‌نور.
خاصه، علی‌اکبر؛ احمدی‌نژاد، فریبرز؛ حجازی، سلیمان (1391). «بررسی و تحلیل پژوهش‌های قرآنی در عرصه بین‌المللی ISI». قرآن و علم، 10 (1)، صص 166-145.
خاصه، علی‌اکبر؛ صادقی، سعید؛ عزتی، ابراهیم؛ غفاری، سعید (1395). «بررسی جایگاه مطالعات قرآنی در تولید علم جهانی با استفاده از فنون علم‌سنجی». فصلنامه مطالعات قرآنی، 7 (28)، صص 69-47.
دهقان، علیرضا و حاجی‌محمدی، علی (1392). «فضاهای فرهنگی جدید و بازنمایی: شناخت و تحلیل انتقادی کلیشه‌های شرق‌شناسی مسلمانان در وبلاگ‌های برگزیدۀ خبری امریکا». دوفصلنامه دین و ارتباطات، 20 (1)، صص 94-67.
رحیمی، فروغ؛ ریاحی‌نیا، نصرت؛ نورمحمدی، حمزه‌علی؛ ستوده، هاجر؛ فلاح، غلامعباس (1399). «بررسی مقاله‌های نوسانات اقلیمی و میزان انعکاس آن در رسانه‌های اجتماعی: تحلیلی علم‌سنجانه و دگرسنجانه». پژوهش‌های اقلیم‌شناسی، 11 (43)، صص72-55.
رسول‌آبادی، مسعود؛ حیدری، عطااله؛ زارعی، مژده؛ خضری، ادیب؛ غریبی، فردین (1394). «الگوی همکاری علمی در مقالات نمایه‌شده دانشگاه علوم پزشکی کردستان در بانک استنادی اسکوپوس از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴». مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، ۲۰ (۳)، صص 112-105.
ریاض، علی (1396). شبکه‌های اجتماعی رقیب رسانه ملی در افزایش سواد سلامت، قابل‌دسترسی در فروردین 1399، به نشانی https://www.afkarnews.com/
زنگیشه، الهه؛ سهیلی، فرامرز؛ احمدی، حمید (1393). «تحلیل استنادی و هم‌نویسندگی پژوهشگران حوزه اسلام و علوم قرآنی در وبگاه علوم میان سال‌های 1993 تا 2012 و ترسیم ساختار علمی این حوزه». پژوهش‌نامه علم‌سنجی، 1 (1)، صص 80-63.
ستوده، هاجر؛ روایی، معصومه؛ میرزابیگی، مهدیه (1397). «مقایسۀ فرصت‌های دگرسنجی و تحلیل استنادی در ارزیابی پژوهش». پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 34 (1)، صص 138-113.
صدیقی، مهری (1397). «نقش رسانه‌های اجتماعی در ارزیابی میزان تأثیر پژوهش‌ها (مطالعه موردی: حوزه علم‌سنجی)». پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 34 (2)، صص 792-765.
صراطی شیرازی، منصوره و گلتاجی، مرضیه (1397). «مطالعه آلتمتریک مقاله‌های علمی حوزه سواد سلامت در رسانه‌های اجتماعی». نشریه پایش، 17 (3)، صص 256-249.
عاصمی، عاصفه؛ بصیریان جهرمی، رضا؛ سیدحسینی، شهره (1397). «میزان توجه به مقاله‌های منتشرشدۀ پژوهشگران ایرانی در حوزه سرطان‌های شایع در شبکه‌های اجتماعی: یک مطالعه دگرسنجی». مدیریت سلامت، 21 (73)، صص 88-72.
عاملی، سعیدرضا و رازانی، مریم (1398). «گفتمان‌های غالب غربی‌ها در مورد اسلام/ مسلمانان: مطالعه موردی منتخبی از کاربران انگلیسی‌زبان فیسبوک. دین و ارتباطات، 26 (1)، صص 218-173.
عباس‌زاده، مهدی (1393). «نقش اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در انقلاب‌های خاورمیانه و شمال افریقا؛ نظریه و عمل». فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 3 (11)، صص 88-69.
عبداللهی، عارف؛ حسنی، مجید؛ موسویان، سید علی (1395). «بررسی جایگاه شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها در راهبرد نظامی داعش، مطالعه موردی؛ بحران سوریه و عراق». در اولین همایش بین‌المللی بحران‌های ژئوپلیتیکی جهان اسلام، آبان ماه.
عرفان‌منش، محمدامین (1395). «حضور مقاله‌های ایرانی علم اطلاعات و کتابداری در رسانه‌های اجتماعی: مطالعه آلتمتریک». پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 32 (2)، صص 373-349.
عرفان‌منش، محمدامین (1397). «رابطه میان شاخص‌های فعالیت آلتمتریک و کیفیت مجله‌های علم اطلاعات و کتابداری در اسکوپوس». مطالعات ملی کتابداری و سازمان‌دهی اسناد، 29 (2)، صص 27-7.
غفاری، سعید؛ غلامحسینی، محبوبه؛ جعفری‌فر، نیره (1396). «بررسی تحلیلی برون‌داد علمی جهان در حوزه کتابخانه دیجیتالی در پایگاه اطلاعاتی Web of Science طی سال‌های 1992-2015». پژوهشنامه علم‌سنجی، 3 (6)، صص 62-43.
قاضی‌زاده، حمید؛ سهیلی، فرامرز؛ خاصه، علی‌اکبر (1397). «ترسیم ساختار دانش در پژوهش‌های علوم قرآنی و حدیث ایران با استفاده از تحلیل هم‌واژگانی». پژوهشنامه علم‌سنجی، 4 (2)، صص 122-101.
کریمی، رضا (1391). «بررسی تحلیلی انتشارات علمی تولیدشده در حوزه اسلام». سفینه، 7 (4)، صص 24-7.
مکی‌زاده، فاطمه؛ حاضری، افسانه؛ حسینی‌نسب، سیدحسین؛ سهیلی، فرامرز (1395). «تحلیل موضوعی و ترسیم نقشه علمی مقاله‌های مرتبط با حوزه درمان افسردگی در پاب‌مد». فصلنامه مدیریت سلامت، ۱۹ (۶۵)، صص 63-51.
میرحق‌جو، سعیده (1392). «تحلیل علم‌سنجی مجله مطالعات قرآنی». فصلنامه مطالعات قرآن، 4 (16)، صص 155-141.
نعمتی انارکی، لیلا؛ آقاجانی، حامد؛ علی‌بیک، محمدرضا (1396). «مطالعۀ اثرگذاری مقاله‌های حوزه پزشکی کودکان ایران در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ با روش آلتمتریک. فصلنامه مدیریت سلامت، 20 (70)، صص 106-94.
Ajiferuke, I. Burell, Q. & Tague J. (1988). Collaborative Coefficient: A Single Measure of the Degree of Collabortion in Research. Scientometrics, 14 (5-6), 421-433.
Barbic, D. Tubman, M. Lam, H. & Barbic, S. (2016). An analysis of altmetrics in emergency medicine. Academic Emergency Medicine, 23 (3), 251-68.
Börner, K., Chen, C., & Boyack, K. W. (2003). Visualizing knowledge domains. Annual review of information science and technology, 37 (1), 179-255.
Bornmann, L. (2014). Validity of altmetrics data for measuring societal impact: A study using data from Altmetric and F1000Prime. Journal of Informetrics, 8 (4), 935-950
Bornmann, L. (2015). Alternative metrics in scientometrics: A meta-analysis of research into three altmetrics. Scientometrics, 103 (3), 1123-1144.
Bowe, B. J., & Makki, T. W. (2016). Muslim neighbors or an Islamic threat? A constructionist framing analysis of newspaper coverage of mosque controversies. Media, Culture & Society. 38 (4), 540-558.
Dawson, L. L. & Cowan, D. E. (Eds), (2004). Religion Online: Finding Faith on the Internet. NewYork.
De Winter, J. C. (2015). The relationship between tweets, citations, and article views for PLOS ONE articles. Scientometrics, 102 (2), 1773-9.
Harzing, A. W. & Alakangas, S. (2016). Google Scholar, Scopus and the Web of Science: a longitudinal and cross-disciplinary comparison. Scientometrics, 106 (2), 787-804.
Haustein, S. Peters, I. Sugimoto, C. R. Thelwall, M. & Larivière, V. (2014). Tweeting biomedicine: An analysis of tweets and citations in the biomedical literature. Journal of the Association for Information Science nd Technology, 65 (4), 656-569.
Herrmann, R. Berg, E. Dabbert, S. Pöchtrager, S. & Salhofer, K. (2011). Going Beyond Impact Factors: A Survey‐based Journal Ranking by Agricultural Economists. Journal of Agricultural Economics, 62 (3), 710-732.
Hunter Price, J. (2011). The New Media Revolution in Egypt: Understanding the Failure of the Past and Looking toward the Possibilities of the Future. Democracy and Society, 7 (2).
Lerner, M. (2010). Connecting the Actual with the Virtual: the Internet and Social Movement Theory in the Muslim World -the case of Iran and Egypt. Journal of Muslim Minority Affairs, 30 (4).
Li, X. & Thelwall, M. (2012). F1000, Mendeley and traditional bibliometric indicators, In Proceedings of the 17th international conference on science and technology indicators, (Vol. 2, 451-551), Montréal, Canada: Science‐Metrix and OST.
Livas, C. & Delli, K. (2017). Looking beyond traditional metrics in orthodontics: an altmetric study on the most discussed articles on the web. European journal of orthodontics, 40 (2), 193-199.
Mas-Bleda, A. Thelwall, M. & Kousha, K. (2014). Do highly cited researchers successfully use the social web?. Scientometrics, 101 (1), 337-356.
Price, J. Hunter (2011). The New Media Revolution in Egypt: Understanding the Failure of the Past and Looking toward the Possibilities of the Future. Democracy and Society, 7 (2), 101-117.
Rahimi, F. Riahinia, N. Nourmohammadi, H. Sotudeh, H. & TavakoliZadeh-Ravari, M. (2019). How academia and society pay attention to climate changes: A bibliometric and altmetric analysis. Webology, 16 (2), 108-127.
Riahinia, N. Rahimi, F. Jahangiri, M. & Mirhaghjoo, S. (2018). Traditional Citation Indexes and Alternative Metrics of Readership. International Journal of Information Science and Management (IJISM), 16 (2), 61-67.
Robinson-García, N. Torres-Salinas, D. Zahedi, Z. & Costas, R. (2014). Nuevos datos, nuevas posibilidades: Revelando el interior de Altmetric.com. El Profesional de la Information, 23 (4), 359-66.
Sud: & Thelwall, M. (2014). Evaluating altmetrics, Scientometrics. 98 (2), 1131-43.
Van Eck, N. J. Waltman, L. (2018). Manual for VOS viewer version 1. 6. 11. CWTS Meaningful Metrics. University Leiden.
Wouters: & Costas, R. (2012). Users, narcissism and control: Tracking the impact of scholarly publications in the 21st century. Utrecht: SURF foundation. pp. 847-857.
Zahedi, Z. Costas, R. & Wouters (2014). How well developed are altmetrics? A cross-disciplinary analysis of the presence of ‘alternative metrics’ in scientific publications. Scientometrics, 101 (2), 1491-513.
دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)
دوره 28، شماره 2 - شماره پیاپی 2
دین و ارتباطات
اسفند 1400
صفحه 567-535