نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• حمیدرضا دانش‌ناری ¹
• نرجس ملکی ²

¹ استادیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

² دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و حقوق جزا، مدرسه عالی و دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران.

چکیده

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تأکید بر شرعی‌سازی قوانین، قصاص برای نخستین بار در لایحه حدود، قصاص و مقررات آن به عنوان یکی از مجازات‌های قانونی در سپهر حقوق جنایی ایران به رسمیت شناخته شد. ظهور قصاص در حقوق ایران، موجب شکل‌گیری نزاع‌های دینی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بسیاری شد و دو گفتمان معارض را در خصوص اجرا یا عدم اجرای آن به وجود آورد. با توجه به اهمیت قصاص و شکل‌گیری مباحث آن در قلمروهای مختلف اجتماعی، ادبیات سینمایی ایران نیز در فیلم‌های جنایی به این مسئله توجه کرده است. با توجه به نقش رسانه‌ها در شکل‌دهی افکار عمومی در پهنه مسائل حقوقی، این پژوهش درصدد است تا با استفاده از روش گفتمانی- تاریخی روث وُداک و با تأکید بر برش‌های تاریخی، مذهبی و سیاسی ایران،  فیلم‌های «شهر زیبا»، «دل‌خون»، «چهارشنبه»، «لانتوری»، «جمشیدیه» و «شنای پروانه» را از حیث بازنمایی قصاص، توصیف، تحلیل و واکاوی کند. بر اساس یافته‌های این پژوهش، فیلم‌های مورد مطالعه با اتخاذ یک رویکرد ادله‌محور و منطق استدلالی درصدد بیان دیدگاه‌های مخالفان و موافقان قصاص هستند. لذا، کارگردانان آثار سینمایی هم‌سو با طرفداران این دو گفتمان، با تمرکز بر بافت‌های موقعیتی و برخی مبانی مشترک هم‌چون زمینه‌های دینی، اجتماعی و حقوقی، پیامدهای اجرا یا عدم اجرای قصاص را مورد تأکید قرار می‌دهند. با وجود این، ارزیابی کلی فیلم‌های مورد مطالعه نشان می‌دهد که کارگردانان با درک هژمونی گفتمان شرعی به جای تأکید بر حذف قصاص به برخی راهبردهای جایگزین هم‌چون گسترش فرهنگ گذشت و رشد صلح و سازش توجه کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

• قصاص
• بازنمایی سینمایی
• رویکرد گفتمانی تاریخی
• بازدارندگی
• حق شرعی

موضوعات

• جامعه ایران
• جامعه‌شناسی
• حقوق فرهنگ و ارتباطات
• سینما

عنوان مقاله [English]

Discourse Components For and Against Retaliation in Iranian Cinema

نویسندگان [English]

• Hamid Reza Daneshnari ¹
• narjes maleki ²

¹ Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Political Science, Ferdowsi University, Mashhad, Iran.

² Master's student in Jurisprudence and Criminal Law, Shahid Motahari Higher School and University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

With the victory of the Islamic Revolution of Iran and the emphasis on the legalization of laws, retaliation was recognized for the first time in the bill of limits, retaliation and its regulations as one of the legal punishments in the sphere of criminal law in Iran. The emergence of retaliation in Iranian law led to the formation of many religious, political, social and cultural conflicts and created two conflicting discourses about its implementation or non-implementation. Given the importance of retaliation and the formation of its issues in various social spheres, Iranian cinematic literature in the form of criminal genres has also paid attention to this issue. Given the role of the media in shaping public opinion in the field of legal issues, this study seeks to use the method of Wodak historical discourse approach and with emphasis on the historical, religious and political sections of Iran, the films "Beautiful City", "Delkhon(heartbroken)", "Wednesday”, "Lanturi", "Jamshidia" and "Parvane's Swimming" analyzes in terms of representing retaliation. Based on the findings of this study, the authors of the studied films, by adopting an evidence-based approach and reasoning logic, seek to express the views of those who oppose and those in favor of retaliation. Nevertheless, the overall evaluation of the studied films shows that the authors, understanding the hegemony of religious discourse, instead of emphasizing the elimination of retaliation, focus on some alternative strategies such as spreading the culture of forgiveness, developing peace and reconciliation.

کلیدواژه‌ها [English]

• Retaliation
• Cinematic Representation
• Historical Discourse Approach
• Deterrence
• Right