تحلیل زبان چشم در سیره و سخنان پیامبر (ص)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

داﻧﺸﯿﺎرپژوﻫﺸگاه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎنی و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮﻫﻨگی، ﺗﻬﺮان،ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼمی اﯾﺮان

چکیده

تحلیل زبان چشم در سیره و سخنان پیامبر (ص)

چکیده

ارتباط، فرایند ارسال و دریافت پیام است که گاه در قالب سخن و کلام و گاه در قالبی غیر از کلام شکل می گیرد. میزان تأثیرگذاری ارتباط غیر کلامی بر مخاطب و گیرنده، بیش از ارتباط کلامی است. ارتباط غیرکلامی، حاصل به کارگیری اندام‌های مختلف بدن برای دریافت و ارسال پیام است. از بین انواع ارتباط غیرکلامی، و به عبارتی کاربرد زبان بدن در فرایند ارتباط، «زبان نگاه» یا ارتباط چشمی همواره اهمیت فوق العاده‌ای داشته است. به نظر می‌رسد که در متون دینی نیز اهمیت این موضوع مطرح بوده و از آن برای تقویت ارتباط با مخاطب به خوبی بهره برداری شده است. بر این اساس، در مقالۀ پیش رو سعی بر استفاده از ساختار ارتباط چشمی یا زبان نگاه در سیره و سخنان پیامبر(ص)، با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی بوده است با طرح این پرسش که زبان نگاه در سیره و کلام پیامبر چگونه تجلی یافته است؟. یافته‌های این پژوهش بیان کنندۀ آن است که هر وقت چشم و نگاه بر تخت «سخن» نشسته است، پیام را حکیمانه رسانده ضمن آنکه در برگیرندۀ یک زبان رمزی و اشارتی نیز بوده است.

کلید واژه‌ها: سخنان پیامبر(ص)، حدیث، ارتباط غیرکلامی،زبان بدن، زبان چشم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of eye language in the biography and words of the Prophet (PBUH)

نویسنده [English]

  • Ramazan Rezaei

Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, I.R.Iran

چکیده [English]

Analysis of eye language in the biography and words of the Prophet (PBUH)

Abstract

Communication is the process of sending and receiving messages that are sometimes formed in the form of words and sometimes in a form other than words. The effect of non-verbal communication on the audience and the recipient is more than verbal communication. Nonverbal communication is the use of different parts of the body to receive and send messages. Among the types of non-verbal communication, in other words, the use of body language in the communication process, "look language" or eye communication has always been of paramount importance. It seems that the importance of this issue has been raised in religious texts and it has been used well to strengthen communication with the audience. Accordingly, in the present article, an attempt has been made to use the structure of eye contact or the language of gaze in the biography and words of the Prophet (PBUH), using the analytical-descriptive method, with the question of how the language of gaze is manifested in the biography and words of the Prophet. Found ?. The findings of this study indicate that whenever the eye and the gaze sit on the bed of "speech", it conveys the message wisely while also containing a symbolic and sign language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The words of the Prophet (PBUH)
  • Hadith
  • non-verbal communication
  • body language
  • eye language
قرآن کریم.
ابن جنّی، أبو الفتح عثمان (2001). الخصائص. تحقیق عبدالحمید هنداوی، بیروت: منشورات دارالکتب العلمیة.
ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم (1998). عیون الأخبار. بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن سعد، محمد بن سعد (1411ق). الطبقات الکبری. تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیه.
بخاری، محمد بن اسماعیل (1999). الجامع الصحیح المسند من حدیث رسول الله و سننه و ایامه. ترقیم محمد فواد عبدالباقی، دمشق: دار الفیحاء.
پهلوان‌نژاد، محمدرضا (1386). ارتباطات غیرکلامی و نشانه‌شناسی حرکات بدنی. مجله زبان و زبان‌شناسی، سال سوم، (2)، 13-34.
جاحظ، عمرو بن البحر (1418ق). البیان والتبیین. بیروت: دارالجیل.
جبر، یحیی (1999). اللغة و الحواس. نابلس: بی‌نا.
حرعاملی، محمد بن حسن (بی­تا). تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسه آل البیت.
رضایی، ایرج (1389). بازتاب نشانه­ها و شیوه­های ارتباطی غیرکلامی یا زبان بدن در شعر فارسی. (رساله دکتری). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
طباطبائی، محمدحسین (1367). تفسیر المیزان. ترجمه مکارم شیرازی و دیگران، قم: بنیاد علمی فرهنگی علامه طباطبائی.
طبرسی، فضل بن حسن (1997). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار الکتب العلمیه.
طبری، محمد بن جریر (2001). جامع البیان عن تاویل آی القرآن. ضبط محمود شاکر، بیروت: دار الاحیاء العربی.
طوسی، محمد بن حسن (بی­تا). الأمالی. قم: دار الثقافه.
عطاشی، عبدالرضا و عموری، جعفر (1396). بررسی دلالت­های مفهومی ـ بلاغی زبان چشم در نهج‌البلاغه. مجله مطالعات ادبی متون اسلامی، (13)، 145-162.
قحطانی، سعید بن علی (بی­تا). عظمة القرآن و تعظیمه وأثره فی النفوس فی ضوء الکتاب والسنة. الریاض: مطبعة سفیر.
قرطبی، محمد بن احمد (1995). الجامع لاحکام القرآن. تحقیق عرفات العشا، بیروت: دار الفکر.
کلینی، محمد بن یعقوب (1363). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
گلی، احمد و زاهدی، راضیه (1394). بررسی زبان نگاه در شعر فارسی. فصلنامه درّ دری، سال پنجم، (15).
لیتل جان، استیفن و فاس، کارن (1394). دایرة‌المعارف نظریه‌های ارتباطات. ترجمه امیرحسام اسحاقی، تهران: اطلاع‌رسانان.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار. بیروت: مؤسسه الوفاء.
محمدی ری‌شهری، محمد (1386). میزان الحکمه. قم: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث.
مسلم، ابوالحسین بن حجاج (2001). صحیح مسلم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
نراقی، احمد (1378). معراج السعاده. قم: هجرت.
نساجی زواره، اسماعیل (1383). چشم و نگاه. ماهنامه مکتب الاسلام، (4).
نوری، حسین بن محمدتقی (بی­تا). مستدرک الوسایل. بیروت: مؤسسه آل البیت لإحیا التراث.
نسائی، احمد بن شعیب (بی­تا). المجتبی من السنن بشرح السیوطی و حاشیة السندی. ترقیم عبدالفتاح ابو غده.