تحلیل مضمون نظریه پیشرفت در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای زیدعزه و مرزهای آن با نظریه‌های توسعه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارﺷﻨﺎس ارﺷﺪﻣﻌﺎرف اﺳﻼمی و ﻓﺮﻫﻨگ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت داﻧﺸگاه اﻣﺎم ﺻﺎدقﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم،ﺗﻬﺮان، ﺟﻤﻬﻮری اﺳـﻼمی ایران

2 ﻋﻀﻮﻫﯿﺌﺖﻋﻠمی گروه ﻓﺮﻫﻨگ و ﺗﻤﺪن داﻧﺸکده ﻣﻌﺎرف اﺳﻼمی و ﻓﺮﻫﻨگ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت داﻧﺸگاه اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪاﻟﺴﻼم، ﺗﻬﺮان، ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼمی اﯾﺮان

3 کارﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖرﺳﺎﻧﻪ داﻧﺸگاه ﺗﻬﺮان،ﺗﻬﺮان، ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼمی اﯾﺮان

چکیده

امروزه توسعه‌یافتگی یک از اهداف و آرمان­های اصلی جوامع بشری شده است که تقریباً اغلب سیاست­ها، ساختارها و برنامه­های کشورهای مختلف را تحت تأثیر خود قرار داده است. این در حالی است که از سویی بحران معنا در جوامع توسعه‌یافته و بحران ساختار در جوامع توسعه‌نیافته، مسئله­ای جدی و پیچیده­ای است که منجر به بی­ تعادلی در پیوستار توسعه شده است. درحالی ­که کشورهای توسعه‌یافته از حیث روابط فرهنگی و هویتی درونی در چنبره منفعت­ مداری گروهی و فراتر از آن از حیث روابط بیرونی با جوامع مختلف انسانی در چنبره منفعت­ مداری ملی بدون توجه به شرایط و نیاز کشورهای دیگر گرفتار شده­اند و بحران معنا را به تمام جوامع انسانی پمپاژ می­کنند، کشورهای توسعه‌نیافته و درحال‌توسعه تمام ساختارهای اجتماعی خود را برای پرتاب­شدگی به سطحی فراتر از توسعه، دستخوش تغییرهای پی­ درپی می­کنند و در هزارتوی نظریه­  ها، الگوها و برنامه ­های توسعه خود را گرفتار می­کنند. ناظر به این مهم، مقاله حاضر مکاتب گوناگون توسعه در جهان را بررسی کرده و به‌دنبال آن با ارائه مبانی پیشرفت در اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران آیت‌الله خامنه‌ای، سعی شده است مؤلفه ­های این مکتب جدید با مکاتب موجود در جهان مقایسه شود. لذا با تکیه بر روش کتابخانه‌ای الگوهای رایج توسعه در غرب به‌همراه مدل‌های نوظهور توسعه و همچنین مبانی و مؤلفه‌های توسعه در منظومه فکری اندیشمندان مسلمان و رهبر انقلاب آیت‌الله خامنه‌ای استخراج شده و در راستای تبیین و استخراج شبکه مضامین مبانی پیشرفت در هندسه ذهنی رهبر انقلاب، بیانات و 
مکتوبات ایشان در دو حوزه مبانی و راهبردهای عمل‌گرایانه پیشرفت با روش تحلیل مضمون تجزیه‌وتحلیل شده و درنهایت در یک جدول مطالعه تطبیقی با مکاتب دیگر توسعه مقایسه شده است. مکتب پیشرفت آیت‌الله خامنه‌ای به‌طور عام دارای شش مؤلفه محوری می‌باشد: شریعت‌محور و تعالی‌محور، مناسبات اجتماعی کارآمد و کرامت‌محور: در حوزه قضا، سلامت، ارتباطات و...، متکی بر حضور دولت ـ ملت، بومی، اندیشه بنیاد، دارای مبانی فرهنگی ـ اقتصادی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Content analysis of the theory of progress in Ayatollah Khamenei's thought and its boundaries with theories of development

نویسندگان [English]

  • sayed ahmad hosaini 1
  • sayyed majid motahari nejad 2
  • sayyed hosain hosaini 3

1 Master of Islamic Education, Culture and Communication, Imam Sadegh University, Tehran, I.R.Iran

2 Scientific member of the Department of Culture and Civilization, Faculty of Islamic Education and Culture and Communication, Imam Sadegh University, Tehran, I.R.Ir

3 Master of Media Management, University of Tehran, Tehran, I.R.Iran

چکیده [English]

Today, development has become one of the main goals and aspirations of human societies, which has influenced most of the policies, structures and programs of different countries. On the other hand, the crisis of meaning in developed societies and the crisis of structure in underdeveloped societies are serious and complex issues that have led to imbalances in the continuum of development. While developed countries in terms of cultural relations and internal identity are in the circle of group interests and beyond in terms of external relations with different human societies are in the circle of national interests regardless of the conditions and needs of other countries. And they are pumping the crisis of meaning into all human societies, the underdeveloped and developing countries are constantly changing all their social structures to be thrown to a level beyond development, and in the maze of theories, They get caught up in their own development patterns and plans. In this regard, the present article examines the various schools of development in the world and then, by presenting the foundations of progress in the thought of the Supreme Leader of the Islamic Revolution of Iran, Ayatollah Khamenei, tries to compare the components of this new school with existing schools in the world. Therefore, relying on the library method, common patterns of development in the West along with emerging models of development, as well as the principles and components of development in the intellectual system of Muslim thinkers and revolutionary leaders of Ayatollah Khamenei have been extracted and In order to explain and extract the network of themes of the principles of progress in the mental geometry of the Supreme Leader of the Revolution, his statements and writings in two areas of principles and pragmatic strategies of progress have been analyzed by content analysis and finally compared with other schools of development in a comparative study table. Ayatollah Khamenei's school of progress in general has six central components: Sharia-based and excellence-oriented, efficient and dignity-oriented social relations: in the field of justice, health, communication, etc., based on the presence of the nation-state, indigenous, The idea of ​​the foundation has cultural-economic foundations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theories of Development
  • Theory of Progress
  • Ayatollah Khamenei
  • Islamic Republic of Iran
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
اردلان، فریدون (۱۳۸۱). توسعه فرهنگی از دیدگاه یونسکو (مجموعه مقالات توسعه فرهنگی). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
اسماعیلی، محمدمهدی (1394). مبانی اندیشه‌ای در تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تأکید بر سیره علمی و عملی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه). مجله نشریه جستارهای سیاسی معاصر، 6(4)، 1-30.
اصغری، محمود (1385). مبانی دین و توسعه در اندیشه شهید مطهری. مجله پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، 57(36)، 143-178.
اینگلهارت، رونال و ولزل، کریستین (1389). نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی. ترجمه یعقوب احمدی، تهران: کویر.
توسعه انسانی و اعتماد اجتماعی (1391). توسعه اجتماعی. جلد 24، ش 6، 105-126. بازیابی از: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1245810
جمالی، حسین و ذوالفقاری، وحید (1394). اقتصاد سیاسی توسعه و دموکراسی در برزیل. مجله مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، (28)، 73-104.
‏چهاردولی، ‌عباس (1394). کاربستی عملیاتی در کاربردی‌سازی علوم انسانی اسلامی «ارائه الگوی مهندسی فرهنگی راهبردی با رویکرد سیستمی برمبنای اندیشه‌های رهبر معظم حضرت امام خامنه‌ای (مدظله العالی)». مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی، 3(1)، 197–234.
حائری، سیدکاظم و یوسفی، احمدعلی (1380). اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر. مجله اقتصاد اسلامی، (1)، 4-21.
خامنه‌ای، سید علی (1389): https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=10664
خلیلی، مصطفی (1382). ‏‏فرایند توسعه دراسلام از نگاه امام خمینی و علامه طباطبائی‏. مجموعه آثار کنگره اندیشه های اخلاقی ـ عرفانی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه)، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه).
خمینی، روح‌الله (1369). صحیفه نور. تهران: انتشارات سروش.
رجایی، سیدمحمدکاظم (1395). منطق فعالیت اقتصادی از دیدگاه علامه طباطبایی در مقایسه با اقتصاد کلاسیک. مجله معرفت معرفت اقتصاد اسلامی، 20(14)، 5-24.
رشاد، علی‌اکبر (1382). دموکراسی قدسی. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و دنیای معاصر.
روشن، امیر و آذرکمند، فرزاد (1395). محمد عابد الجابری؛ چرایی انحطاط مسلمانان و راه ‌رهایی از آن، مجله حکمت و فلسفه، 12(4)، 65-84.
رئوفی، محمود (1374). دانشگاه و توسعه فرهنگی. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 10(3)، 79–106.
ساعی، احمد (1383). توسعه در مکاتب متعارض. تهران: قومس.
‏سوادی، ‌عصمت (1394). مدیریت فرهنگی و توسعه از دیدگاه امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه). پژوهشنامه متین، 68(17)، 23–42.
شیرزادی، رضا (1393). نوسازی توسعه جهانی شدن. تهران: نشر آگه.
شیرزادی، رضا (1396). کشورهای نوظهور و ساختار اقتصاد سیاسی بین‌الملل؛ (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی). مجله سیاست (دانشگاه تربیت مدرس)، 16(20)، 37-56.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۲۸۱ ). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه ناصر مکارم شیرازی، قم: بنیاد علمی و فرهنگی علامه طباطبایی.
عابدی‌جعفری، ‌حسن؛ تسلیمی، ‌محمد‌سعید؛ فقیهی، ‌ابوالحسن و شیخ‌زاده، ‌محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی، 5(2)، 155-198.
‏عزتی، ‌مرتضی (1375). رابطه فرهنگ و توسعه از دیدگاه حضرت امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه). پژوهشنامه فرهنگی، 1(1)، 9–34.
عزتی، مرتضی (1375). فرهنگ و توسعه از دیدگاه امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کچوئیان، حسین (1387). نظریه‌های جهانی شدن و دین. تهران: نشر نی.
لکزایی، نجف و اسم‌حسینی، غلامرضا (1391). الگوهای توسعه سیاسی با تأکید بر اندیشه امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه). مجله مطالعات انقلاب اسلامی، 29(9): 35–60.
لهسایی‌زاده، عبدالعلی (1393). جامعه‌شناسی توسعه. تهران: دانشگاه پیام نور.
محروق، فاطمه و حاجی کریم جباری، محمدرضا (1397). مدل توسعه چین. مجله سیاست (دانشگاه تربیت مدرس)، (18)، 87-104.
مطهری، مرتضی (1381). اسلام و مقتضیات زمان. ج2. قم: انتشارات صدرا.
ملکیان، مصطفی (1385). سازگاری معنویت و مدرنیته. مجله بازتاب اندیشه، (77)، 44-53.
‏موسوی‌پور، ‌سید‌فرید (1382). فرهنگ و توسعه از دیدگاه امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه). نمایه پژوهش، 25(7)، 249–282.
نصر، سیدحسین (1386). سنت‌گرایی علیه بنیادگرایی. مجله بازتاب اندیشه، (36)، 22-32.
نوذری، حمزه (1396). نقد و بررسی آراء و اندیشه‌های متفکران مسلمان درباره رابطه میان دین و توسعه به‌منظور تبیین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت (مورد مطالعه: نصر، ملکیان و شریعتی). دو فصلنامه علمی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 3(6)، 95-118.
نوریس، پیپا و اینگلهارت، رونالد (1395). جهانی شدن و تنوع فرهنگی. ترجمه عبدالله فاضلی و ساجده علامه، تهران: سپیدان.
هریسون، دیوید (1376). جامعه‌شناسی نوسازی و توسعه. ترجمه علیرضا کلدی، تهران: دانشگاه علوم بهزسیتی و توان بخشی.
ی سو، الوین (1396). تغییر اجتماعی و توسعه (مروری بر نظریات نوسازی، وابستگی و نظام جهانی). تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
 
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, (3), 77-10.