واکاوی سبک زندگی ترویجی در تبلیغات مصرفی خانواده‌محوربا نگاهی به آموزه های اسلامی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دکترای ﻋﻠﻮم ارﺗﺒﺎﻃﺎت گراﯾﺶپژوﻫﺶ از داﻧﺸگاه ﻋﻼﻣﻪ، ﺗﻬﺮان، ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼمی اﯾﺮان

چکیده

«رجحان مصرف» در پایان دوران مدرنیته، جوامع انسانی و زندگی فردی را با دگرگونی‌های همراه ساخت. تکثر کالاها با تغییر صورت زندگی، محتوای آن را تغییر داد و دستیابی به دوره «فرامدرن» را تسریع بخشید. تنوع و تکثر سبک‌های زندگی مولود چنین فضایی است. این فضا به یاری رسانه‌ها به‌ویژه تلویزیون که حلقه واسط میان تولید و مشتری بود و با جهت‌دهی به رفتارهای مخاطبان توسعه یافت. این رویه با انتقادهایی از سوی اندیشمندان روبه‌رو بوده که دور نمودن مخاطبان از مبانی هویتی، در نوک تیز این انتقادها قرار دارد. ازاین‌نگاه، مقاله حاضر تلاش می‌نماید با بررسی تبلیغات بازرگانی سیمای ج.ا.ایران سبک‌های زندگی و خانواده‌های تراز در آنها را شناسایی کند. پس از میان بسته‌های تبلیغات بازرگانی پخش‌شده در شبکه‌های سراسری سیما (پاییز و زمستان 1398) در ساعت‌های اوج، سه تبلیغ خانواده‌محور که دربرگیرنده مؤلفه‌های بیشتری از سبک زندگی بودند به‌صورت هدفمند انتخاب شدند. بررسی این پیام‌ها با استفاده از الگوی نشانه‌شناسی فیسک، نشان داد که رمزگان‌های اجتماعی بیش از همه معرف «خانواده برخوردار» هستند. رمزگان‌های فنی نیز «مصرف کالا» را عامل انسجام خانواده دانسته با «تشخص‌بخشی کالا» روابط میان‌فردی در خانواده‌ها را به نفع ایدئولوژی سرمایه‌داری مدیریت می‌کنند؛ بنابراین به دلیل برجستگی منفعت مادی و ترجیح آن بر ایمان و رضایت الهی در لایه‌های معنایی این آگهی‌ها، سبک برآمده از آنها با سبک زندگی اسلامی فاصله دارد.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An analysis of promotional lifestyles in family-centered consumer advertising

نویسنده [English]

  • mahboobeh Alimohammadi

Phd in communication science from Allameh Tabatabai university, Tehran, I.R.Iran.

چکیده [English]

An analysis of promotional lifestyles in family-centered consumer advertising Consumption preference" at the end of modernity, transformed human societies and individual life. The multiplicity of goods changed the content of life by changing its way of life and accelerated the attainment of the "postmodern" period. The diversity of lifestyles is born of such an atmosphere. This space was developed with the help of the media, especially television, which was the link between production and the customer, and by orienting the behaviors of the audience. From this point of view, the present article tries to examine the commercial advertisements of irib Identify the lifestyles and families in them. Examination of these messages using Fisk's semiotic model showed that social codes represent the "rich family" the most. Technical codes also consider "consumption of goods" as a factor of family cohesion and manage the interpersonal relations in families in favor of capitalist ideology by "commodification". The multiplicity of goods changed the content of life by changing its way of life and accelerated the attainment of the "postmodern" period. The diversity of lifestyles is born of such an atmosphere. This space was developed with the help of the media, especially television, which was the link between production and the customer, and by orienting the behaviors of the audience. From this point of view, the present article tries to examine the commercial advertisements of irib Identify the lifestyles and families in them.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Consumption
  • Commercial Advertising
  • Media
  • Television
  • Lifestyle
آزاد ارمکی، تقی؛ شریفی ساعی، محمدحسین و ایثاری، مریم (1391). تبارشناسی پوشش زنان در ایران دهه‌های 70 و 80(تحلیلی بر تحولات اجتماعی پوشش و بازنمایی‌های رسانه‌ای آن). مطالعات سبک زندگی، زمستان، (2)، 67-96.
استوری، جان (1386). مطالعات فرهنگی درباره عامه. ترجمه حسین پاینده، تهران: آگه.
اسماعیلی، محسن (1390). پیش‌‌نویس لایحه قانون تبلیغات بازرگانی (گزارش توجیهی)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
الفت، سعیده و سالمی، آزاده (1391). مفهوم سبک زندگی. فصلنامه مطالعات سبک زندگی، زمستان، سال یکم، (1)، 9-36.
اکبری، کمال و خاچکی، بهنام لطفی (1397). تحلیل نشانه‌شناختی آگهی‌های بازرگانی تلویزیون جمهوری اسلامی ایران از منظر سبک زندگی. فصلنامه رسانه‌های دیداری و شنیداری، پاییز، 13(27)، 150-186.
امینی، مریم؛ محسنیان‌راد، محسن؛ کیمیاگر، مسعود و امیدوار، نسرین (1386). آگهی‌های تلویزیونی، کودکانمان را به مصرف چه خوراکی‌هایی تشویق می‌کنند؟. مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، بهار، 2(1)، 49-52.
انصاری، نصرالله (1389). اسلام و مصرف‌گرایی نوین. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
باکاک، رابرت (1381). مصرف. ترجمه خسرو صبری، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
بودریار، ژان (1389). جامعه مصرفی. ترجمه پیروز ایزدی، تهران: نشر ثالث.
بوردیو، پیر (1390). درباره تلویزیون و سلطه ژورنالیسم. ترجمه ناصر فکوهی، تهران: فرهنگ جاوید.
حسنی، حسین و عبداللهیان، حمید(1391). نحوه بازنمایی ارزش‌های فرهنگی در تبلیغات تجاری: تحلیل نشانه‏شناختی آگهی‏های تلویزیونی در ایران. فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، بهار، 1(1)، 89-118.
حقدار، علی‌اصغر (1384). محمدعلی فروغی و ساختارهای نوین. تهران: نشر کویر.
خجسته، حسن (1396). جامعه‌شناسی انتقادی تبلیغات تجاری. تهران: انتشارات صدا و سیما.
خطیبی، حسین و ساجدی، ابوالفضل (1392). مروری بر شاخص‌های سبک زندگی اسلامی. فصلنامه معرفت، (185)، 13-26.
خندان، علی‌اصغر و مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام) (1389). خلاصه آثار استاد شهید مرتضی مطهری(دفتر سوم). چاپ دهم. تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
سلطانی، مرتضی (1384). اخلاق تبلیغات بازرگانی. قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
ضیمران، محمد (1382). درآمدی بر نشانه‌شناسی هنر. تهران: قصه.
عبدی، علی (1391). تفاوت شیوه زندگی با سبک زندگی. مشرق نیوز، بازنشانی شده در تاریخ 1/11/1391: https://www.mashreghnews.ir/news/163676
فاضل‌قانع، حمید (1392). سبک زندگی بر اساس آموزه‌های اسلامی (با رویکرد رسانه‌ای). قم: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز پژوهش‌های اسلامی.
فاضلی، محمد (1382). مصرف و سبک زندگی. تهران: صبح صادق.
فدرستون، میک (1380). زیبایی شناختی کردن زندگی روزمره. ترجمه مهسا کرم‌پور، فصلنامه ارغنون، زمستان، (۱۹)، 187-228.
فیسک، جان (1386). درآمدی بر مطالعات ارتباطی. تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
کاویانی، محمد (1391). سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
مختاری، مریم و ابتکاری، محمدحسین (1395). نشانه‌شناسی تبلیغات در شبکه‌های ماهواره ای و داخلی (با تأکید بر دیدگاه اسطوره‌شناسی بارت). فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، تابستان، 12(43)، 155-176.
مک کوئیل، دنیس (1382). درآمدی بر نظریه ‏ارتباطات جمعی. ترجمه پرویز اجلالی، تهران: مرکز مطالعات و پژوهش‏های رسانه‌ها.
مهدوی کنی، محمدسعید (1387). دین و سبک زندگی. تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
مهدوی کنی، محمدسعید (1390). دین و سبک زندگی. چاپ سوم، تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
مهدی‌زاده، سیدمحمد (1388). مطالعه تطبیقی نظریه کاشت و دریافت در ارتباطات. تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
مهدی‌زاده، سیدمحمد (۱۳۹۲). نظریه‌های رسانه؛ اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی. تهران: همشهری.
نیکنام، سیدمحمدغفار (1395). سبک زندگی، فرهنگ، خانواده و رسانه. تهران: پشتیبان.
همایون، محمدهادی (1385). بررسی تطبیقی اصول و مبانی تبلیغات بازرگانی در جهان معاصر، اسلام و جمهوری اسلامی ایران: یک رویکرد فرهنگی ـ ارتباطی. تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
هیل، مایکل (1381). تأثیر اطلاعات بر جامعه. ترجمه محسن نوکاریزی، تهران: چاپار.
 
Berelson, bernard & Steiner, gary (1964). Human Behavior. Harourt Brace & World Pub.
Chancy, D. (1994) A symbolic mirror of ourselves. Media, Culture and Society. 5(2).
Chapin, Francis S. (1935). Contemporary American Institutions: A sociological Analysis. New York: Harper and Bros.
Fisk, John (1991). Television: polysemy and Population. Avery, Robert & Eason David (eds). Critical Perspective on Media and Society, Guilford Press.
Gordon W. Allport (1963). Pattern and Growth in Personality. Westport, CN: Greenwood Press.
Gordon, Judith (1963). Describing the external careers of management school alumni; career patterns and career stages. Massachusetts technology institute.
Hall, Stuart (1997). The Work of Representation, In Cultural Representation and Signifying Practice. Sage Publication.
Parsons, Talcotte (1964). The Social System. New York: A Free Press Paper back & Macmillan. Pub.
Sewell William H. (1940). The Construction and Standardization of a Scale for the Measurement of the Socioeconomic Status of Oklahoma Farm Families. Technical Bulletin No. 9 (April). Stillwater, Oklahoma: Agricultural and Mechanical College, Agriculture Experiment Station.
 Sill, David & Merton, Robert C. (1984). Optimal consumption and portfolio rules in a continuous time model. Journal of Economic Theory, (3), 373-413.
Watson, James & Hill, Anne (2006). Dictionary of Media and Communication Studies. 7th Edition, Hodder Arnold Publication.