نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• ابتسام رضوی دینانی ¹
• وحید عقیلی ²
• حسن مسعودی ³

¹ هیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه آزاد اراک

² دانشیار گروه ارتباطات دانشگاه آزاد تهران مرکز

³ دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

امروزه به واسطه‌ی نفوذ گسترده‌ی رسانه‌های نوین و ویژگیهای منحصربه فرد آن‌ها، شاهد عرصه‌های نوظهور در حوزه‌های مختلف علمی هستیم. تاثیر عمیق رسانه‌هایی چون شبکه‌های اجتماعی از یک سو و اهمیت دین به عنوان یکی از مهم‌ترین پدیده‌های مورد مطالعه در جوامع بشری در طول تاریخ از سوی دیگر، ضرورت مطالعه‌ی تاثیرات رسانه بر دین و اهمیت کشف گفتمان‌های موجود در این حوزه را بیش از پیش روشن می-کند. ازین رو در این مقاله تاثیر شبکه‌های اجتماعی (به طور خاص اینستاگرام به عنوان یکی از رسانه‌های محبوب و پرطرفدار) بر روی پیام‌های دینی دو روحانی پرنفوذ (علیرضا پناهیان و حسن آقامیری) بررسی می‌شود. داده‌های تحقیق از پست‌های صفحه‌های اینستاگرام دونفر در بازه‌ی زمانی 6ماهه‌ی سال 1400و1401 جمع‌آوری شده است. در این مقاله با بررسی نظریات در حوزه گفتمان های دینی (مانند گفتمان‌های غرب-گرایی، ملی‌گرایی و اسلام‌گرایی، گفتمان‌های تجددگرایی، شریعت‌گرایی و تمدن‌گرایی و گفتمان های روشنفکری و روشنفکری دینی، سنت اسلامی و نوبنیادگرایی)، جمع بندی آن به صورت دوگانه های گفتمانی در حوزه دین به عنوان مبانی نظری آورده شده است. نتایج حاصل از تحلیل گفتمان در مرحله نهایی نشان می‌دهد که گفتمان غالب در پیام‌های دینی علیرضا پناهیان، بر محور «آرمان‌گرایی و تمدن‌گرایی اسلامی» شکل گرفته است. این یافته با تئوری تمدن‌گرایی در بخش مبانی نظری همخوانی دارد. از سوی دیگر، گفتمان حاکم بر پیام‌های دینی حسن آقامیری از محور «تساهل و انتقاد از حاکمیت رسمی دینی» می‌گذرد که منطبق بر نظریه روشنفکری دینی است.

کلیدواژه‌ها

• تحلیل گفتمان پدام
• اینستاگرام
• گفتمان دینی
• علیرضا پناهیان
• حسن آقا میری

موضوعات

• اینترنت و فضای مجازی

عنوان مقاله [English]

Discourse Analysis of Online Religious Message (Case Study: Instagram Pages of Alireza Panahian and Hasan Aghamiri)

نویسندگان [English]

• ebtasam razavi dinani ¹
• vahid aqili ²
• hassan masoudi ³

¹ Faculty of Communication Department of Arak Azad University

² Associate Professor, Department of Communication, Central Tehran Azad University

³ PH.D. candidate of Culture and Communication at Islamic Azad University

چکیده [English]

Today, due to the widespread influence of modern media and their unique features, we are witnessing the emergence of new arenas in various scientific fields. On the one hand, the profound impact of media such as social networks and on the other hand, the importance of religion as one of the most important phenomena studied in human societies throughout history, highlights more than ever the need to study the effects of media on religion and the importance of discovering existing discourses in this field. Therefore, in this article, the effect of social networks (specifically Instagram as one of the most popular and widely used media) on the religious messages of two influential clergymen (Alireza Panahian and Hassan Aghamiri) is examined. The research data is collected from the Instagram pages of these two individuals over a 6-month period in 2021 and 2022. In this article, by examining theories in the field of religious discourses (such as discourses of Westernism, nationalism and Islamism, discourses of modernism, Shariaism and civilizationism and discourses of intellectualism and religious intellectualism, Islamic tradition and fundamentalism), their summary in the form of discursive dualities in the field of religion is presented as theoretical foundations. The results obtained from discourse analysis in the final stage show that the dominant discourse in Alireza Panahian's religious messages is shaped around "idealism and Islamic civilization". This finding is consistent with the theory of civilizationism in the theoretical foundations section. On the other hand, the dominant discourse governing Hassan Aghamiri's religious messages revolves around "tolerance and criticism of the official religious authority", which is in line with the theory of religious intellectualism.

کلیدواژه‌ها [English]

• PDAM Discourse Analysis Method؛ Instagram؛ Religious Message؛ Religious Discourse
• Alireza Panahian
• Hassan Agha Miri