جستاری فقهی در حمایت از گردشگران خارجی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فرهنگ و رسانه مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی قم

2 دانش آموخته سطح 4 حوزه علمیه و مدرس دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین ع

10.30497/rc.2023.244346.1965

چکیده

صنعت گردشگری در دنیای امروز یکی از عرصه هایی که به دلیل زمینه‌سازی برای پیشرفت و نقش مهمی که در روابط و مناسبات اجتماعی بشر ایفا می کند، مورد توجه قرار گرفته است. از آنجاییکه فقه اسلامی در عرصه‌های مختلف زندگی انسان ورود کرده و تکلیف مکلفین را مشخص می‌کند، سؤال پژوهش پیش‌رو این است که از منظر فقهی در حکومت اسلامی چه موضعی را نسبت به این صنعت باید داشت. نگارنده با پژوهشی میان رشته‌ای از نوع تحقیقات تحلیلی- اسنادی با روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای در پی بررسی فقهی مواجهه حکومت اسلامی با صنعت گردشگری در پرتو مستندات قرآنی و روایی و دیدگاه‌های فقها در این زمینه است. بررسی آیات و روایات اسلامی مبین اهمیت دادن دین اسلام به این موضوع مهم است، مهمترین مؤلفه های مطرح شده در این زمینه در قالب قاعده تکریم انسان ها، قاعده فقهی شروط و لاضرر و قرارداد امان رخ می نماید. بنابراین دانش فقه ضمن پذیرش این صنعت، به دلیل اقتضای مصلحت عمومی در زمینه شکوفایی فرهنگی و اقتصادی حکومت اسلامی، به قلمرو اختصاصی آن نزدیک شده و راهکارهایی نیز برای نحوه حضور گردشگران و جهانگردان خارجی برای حفظ کیان دینی و فرهنگی جامعه اسلامی پیشنهاد کرده است.

واژگان کلیدی: گردشگری، قاعده امان، تکریم انسان، قاعده شروط، قاعده لاضرر،

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential research on supporting foreign tourists

نویسندگان [English]

  • ruhollah abbaszadeh 1
  • hosein Amiry 2

2 دانش آموخته سطح 4 حوزه علمیه و مدرس دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین ع

چکیده [English]

صنعت گردشگری در دنیای امروز یکی از عرصه هایی که به دلیل زمینه‌سازی برای پیشرفت و نقش مهمی که در روابط و مناسبات اجتماعی بشر ایفا می کند، مورد توجه قرار گرفته است. از آنجاییکه فقه اسلامی در عرصه‌های مختلف زندگی انسان ورود کرده و تکلیف مکلفین را مشخص می‌کند، سؤال پژوهش پیش‌رو این است که از منظر فقهی در حکومت اسلامی چه موضعی را نسبت به این صنعت باید داشت. نگارنده با پژوهشی میان رشته‌ای از نوع تحقیقات تحلیلی- اسنادی با روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای در پی بررسی فقهی مواجهه حکومت اسلامی با صنعت گردشگری در پرتو مستندات قرآنی و روایی و دیدگاه‌های فقها در این زمینه است. بررسی آیات و روایات اسلامی مبین اهمیت دادن دین اسلام به این موضوع مهم است، مهمترین مؤلفه های مطرح شده در این زمینه در قالب قاعده تکریم انسان ها، قاعده فقهی شروط و لاضرر و قرارداد امان رخ می نماید. بنابراین دانش فقه ضمن پذیرش این صنعت، به دلیل اقتضای مصلحت عمومی در زمینه شکوفایی فرهنگی و اقتصادی حکومت اسلامی، به قلمرو اختصاصی آن نزدیک شده و راهکارهایی نیز برای نحوه حضور گردشگران و جهانگردان خارجی برای حفظ کیان دینی و فرهنگی جامعه اسلامی پیشنهاد کرده است.

واژگان کلیدی: گردشگری، قاعده امان، تکریم انسان، قاعده شروط، قاعده لاضرر،

کلیدواژه‌ها [English]

  • گردشگری
  • قاعده امان
  • تکریم انسان
  • قاعده شروط
  • قاعده لاضرر
قرآن کریم.
آخوند خراسانی، محمدکاظم (بی‌تا). کفایۀ الاصول. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ابن بابویه، محمد بن علی (1359ق). کمال‌الدین و تمام النعمة. تهران: اسلامیه.
انصاری، مرتضی (بی‌تا). مکاسب، رساله نفی الضرر، بی‌جا: بی‌نا.
برقی، احمد بن محمد (1371ق). المحاسن. قم: دارالکتب الاسلامیه.
پاینده، ابوالقاسم (بی‌تا). نهج‌الفصاحه. تهران: دنیای دانش.
حرعاملی، محمد بن حسن (بی‌تا). وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة. بیروت: بی‌نا.
حسینی، سیدجعفر؛ وکیلی‌زاده، رحیم و موثقی، حسن (1396). کرامت انسانی در اعلامیه حقوق بشر و اسلام با تکیه بر اندیشه و اشعار عرفانی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه). فصلنامه بهارستان سخن، (35)، 167-186.
دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغت‌نامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
راوندی، قطب‌الدین سعید بن هبة‌الله (بی‌تا). فقه القرآن. محقق: سیداحمد حسینی، قم: منشورات مکتبة آیة‌الله العظمى المرعشی النجفی.
رحمانی، فروزان (1398). امکان‌سنجی تعریف محور گردشگری خلاق در بافت تاریخی قزوین با تأکید بر برندسازی شهری. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه)، تهران، ایران.
سیدرضی، محمد بن حسین (1379). نهجالبلاغه. ترجمه محمد دشتى، قم: مشهور.
شریعتی، روح‌الله (1384). مبانی و حقوق جهانگردان از دیدگاه منابع اسلامی. مجله فقه و حقوق، (7)، 7-32.
صاحب جواهر، محمدحسن (1362). جواهر الکلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طباطبایی، محمدحسین (بی‌تا). تفسیرالمیزان. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیه. تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
علامه حلی، حسن بن یوسف (1412ق). منتهی­المطلب فی تحقیق الذهب. مشهد: بی‌نا.
علامه حلی، حسن بن یوسف (1413ق). قواعد الاحکام. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
علامه حلی، حسن بن یوسف (1414ق). تذکرة الفقهاء. بیروت: مؤسسه ال البیت لإحیاء التراث.
عمید زنجانی، عباسعلی (1373). فقه سیاسی. تهران: امیرکبیر.
قائمی‌خرق، سیدمحسن و آقایی‌نژاد، سمیه (1398). مبانی فقهی حقوقی گردشگری (در تکاپوی الگوی اسلامی پیشرفت). تهران: حرسندی.
کاشف‌الغطاء، جعفر بن محمد (1390). کشف الغطاء عن مبهمات شریعة الغراء. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
کلانتری، علی‌اکبر (1376). فقه و صنعت جهانگردی. مجله فقه، (14)، 15-54.
کلینی، محمد بن یعقوب (1429ق). کافی. قم: دارالحدیث.
مبانی فقهی گردشگری و آسیب‌های آن (24/03/1399): http://vasael.ir
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
محقق حلی، جعفر بن حسن‌ (1408ق). شرایع الاسلام. قم: مؤسسه اسماعیلیان‌.
مهریزی یزدی، محمود (1396). قوانین و مقررات جهانگردی و هتلداری تهران. تهران: مهکامه.
نراقی، احمد بن محمد (بی‌تا). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام. بی‌جا: بی‌نا.