نقش رسانه‌های اجتماعی نوین بر بازنمایی دین نزد دختران نوجوان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.

2 استادیار گروه جامعه شناسی،واحد شهر قدس،دانشگاه آزاد اسلامی. تهران. ایران

3 استادیارگروه جامعه شناسی،واحد گرمسار،دانشگاه آزاد اسلامی،گرمسار.ایران

چکیده

دین، از معدود نهادهایی محسوب می‌گردد که طی دوران متمادی، بخش ارزشمندی از حیات بشری را شکل بخشیده و در نحوه و شکل زیست موجود انسانی اثر نهاده است. در حوزه فقه شیعه، دین را گروهی از عقاید، اخلاق، قواعد فقهی و حقوقی دانسته‌اند که از ناحیه خداوند به منظور هدایت و رستگاری انسان تعیین گردیده استهدف پژوهش حاضر، بررسی جامعه‌شناختی نقش رسانه‌های اجتماعی نوین بر بازنمایی دین نزد دختران 14 تا 18 سال شهر خرم‌آباد است. روش پژوهش حاضر، از نوع کیفی می‌باشد. جامعه آماری دربرگیرنده متخصصین و خبرگان دانشگاهی و نیز محققین مستقل در حوزه دین و رسانه دارای مدرک آکادمیک و مرتبط (بالغ بر 100 نفر) و نیز گروهی از دختران نوجوان و جوان خرم‌آبادی (بالغ بر 12000 نفر) بودند که به طور پیوسته از شبکه‌های اجتماعی به ویژه اینستاگرام استفاده می‌نمودند. حجم نمونه (30 نفر) به روش نمونه‌گیری هدفمند- قضاوتی برگزیده شد. نتایج این پژوهش در قالب نظریه داده‌بنیاد نشان دادند که درنتیجه وجود برخی بسترها (8 مقوله)، اثرگذاری شرایط علی (18 مقوله) و شرایط مدخله‌گر (3 مقوله)، رسانه‌های اجتماعی نوین بر بازنمایی دین در وجوه شناختی، پیامدی، اعتقادی، تجربی و مناسکی اثر نهاده و شرایط را برای نفی دین، بازاندیشی در دین، اخذ نگرش بازتابی، متکثر و نسبی به دین و دینداری خودمرجع فراهم می‌سازند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The role of modern social media on the representation of religion among teenage girls

نویسندگان [English]

  • maryam amin 1
  • kamal javanmard 2
  • یعقوب شربتیان 3

1 .دانشجوی دکتری جامعه شناسی ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.

2 استادیار گروه جامعه شناسی،واحد شهر قدس،دانشگاه آزاد اسلامی. تهران. ایران

3 استادیارگروه جامعه شناسی،واحد گرمسار،دانشگاه آزاد اسلامی،گرمسار.ایران

چکیده [English]

Religion is considered to be one of the few institutions that has shaped a valuable part of human life and has had an impact on the way and form of human life. In the field of Shia jurisprudence, religion is considered as a group of beliefs, morals, jurisprudence and legal rules that have been determined by God in order to guide and save man.

The purpose of the present study is to sociologically investigate the role of modern social media on the representation of religion among girls aged 14 to 18 in Khoramabad city. The current research method is qualitative. The statistical population included university specialists and experts as well as independent researchers in the field of religion and media with academic and related degrees (more than 100 people) and a group of teenage girls and young men of Khorramabad (more than 12,000 people) who were constantly using social networks. They especially used Instagram. The sample size (30 people) was chosen by the purposeful-judgmental sampling method. The results of this research in the form of data-based theory showed that as a result of the existence of some bases (8 categories), the effect of causal conditions (18 categories) and input conditions (3 categories), modern social media on the representation of religion in cognitive, consequential, belief, experiential and Rituals have an effect and provide the conditions for negating religion, rethinking religion, taking a reflective, pluralistic and relative attitude to religion and self-referential religiosity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • new social media
  • representation of religion
  • teenage girls
ابراهیمی کیاپی، هادی و عامریان، فاطمه (1398). چالش‌ها و موانع تربیت دینی نسل چهارم انقلاب در گام دوم و راهکارهای رسانه‌ای رویارویی با آنها با تأکید بر بیانات رهبری. خانواده و پژوهش، 1(48)، 105-126.
ابرهیم‌زاده، فاطمه (1389). بازنمایی دین و چهره دیندار در رمان‌های فارسی جدید. تحلیل موردی رمان‌های مصطفی مستور. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی، دانشگاه الزهرا (سلام‌الله‌علیها).
امین، مریم (1402). بررسی جامعه‌شناختی نقش رسانه‌های نوین بر بازنمایی دین نزد دختران 14 تا 18 سال شهر خرم‌آباد. رساله دکتری رشته جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
ایسپا (1400). سنجش میزان استفاده مردم از رسانه‌های اجتماعی. مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، بازیابی شده در تاریخ 5/5/1400.
بروجردی علوی، مهدخت؛ مهدی‌زاده طالشی، سیدمحمد و شاکری‌نژاد، محسن (1397). بازنمایی زنان چادری در سریال‌های تلویزیونی ایران. رسانه‌های دیداری و شنیداری، 13(29)، 184-207.
پورحسین، قاسم (1390). دین و رسانه. مطالعات میان‌رشته‌ای در رسانه و فرهنگ، 1(1)، 63-84.
جوادی آملی، عبدالله (1386). شریعت در آیینه معرفت. تهران: نشر فرهنگ رجاء.
حسن‌پور، آرش و معمار، ثریا (1393). مطالعه وضعیت دین‌ورزی جوانان با تأکید بر دینداری خودمرجع (ارائه یک نظریه زمینه‌ای). تحقیقات فرهنگی ایران، 8(3)، 99-131.
خانیکی، هادی و یزدیان، امیر (1400). واکاوی حوزه مطالعاتی دین و رسانه‌های نوین؛ مروری بر پیشینه، مفاهیم و نظریه‌های رایج با تأکید بر رویکرد ساخت اجتماعی دینی فناوری. فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، 7(25)، 1-36.
رجب‌زاده، احمد و طالبان، محمدرضا (1386). تبیین جامعه‌شناختی بی‌ثباتی سیاسی (مطالعه‌ای بین کشوری). مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 15(56-57)، 53-99.
رسول‌زاده اقدم، صمد؛ میرمحمدتبار، سیداحمد؛ افشار، سیمین و عدلی‌پور، صمد (1394). تحلیل جامعه‌شناختی پیامدهای رسانه‌های اجتماعی بر ارزش‌های جوانان ایرانی. راهبرد اجتماعی فرهنگی، 5(17)، 69-94.
زارع، سعید (1391). مطالعه سطح و انواع دینداری دانشجویان دانشگاه‌های شهر قم. رساله دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
ساعی، منصور؛ بصیریان جهرمی، حسین و ظهیرالدینی، احسان (1398). رابطه بین کنشگری در اینستاگرام و میزان پایبندی به هویت دینی. فصلنامه مطالعات رسانه‌های جدید، 6(2)، 65-92.
شریف حیدری، محمد (1394). جامعه‌پذیری دینی در ایران. تهران: پژوهشکده باقرالعلوم (علیه‌السلام)، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
طالبان، محمدرضا (1388). چارچوبی مفهومی برای پیمایش دینداری در ایران. اسلام و علوم اجتماعی، 1(2)، 7-48.
عباسی قادری، مجتبی (1396). هویت دینی در تعامل با فضای مجازی اینترنت. رهیافت پیشگیری از جرم، 1(2)، 49-76.
عرفانی، محمدنظیر و عون نقوی، محمدعلی (1396). فرصت‌ها و چالش‌های نهادهای دینی در فضای مجازی با تأکید بر آموزش. مجله زندگی ناب، 1(12)، 33-57.
عمید، حسن (1369). فرهنگ عمید. تهران: نشر امیرکبیر.
قاسمی، وحید؛ عدلی‌پور، صمد و کیانپور، مسعود (1391). تعامل در فضای مجازی شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان؛ مطالعه موردی فیسبوک و جوانان شهر اصفهان. دین و ارتباطات، 19(42)، 5-36.
گودرزی، محسن (1396). بازنمایی دین در سینمای پس از انقلاب مدل مطلوب سینمای دینی و مذهبی. رساله دکتری علوم ارتباطات، دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی.
محمدرضایی، محمد و موسوی، سید روح‌الله (1400). تحلیل نسبت دین و دینداری با شبکه‌های اجتماعی سایبری. قبسات، 26(100)، 45-71.
مرادی، شیوا و نادری، نادر (1395). بررسی تأثیر مصرف رسانه‌های نوین بر قصد کارآفرینانه دانشجویان مطالعه موردی دانشگاه تهران. مطالعات رسانه‌های نوین، 2(5)، 133-161.
مصباحی جمشید، پرستو (1399). مسائل تربیت دینی در فضای مجازی و نحوه مواجهه با آن. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 28(48)، 8-87.
معمار، ثریا؛ عدلی‌پور، صمد و خاکسار، فائزه (1391). شبکه‌های اجتماعی مجازی و بحران هویت (با تأکید بر بحران هویتی ایران). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 1(4)، 176-155.
نعمتی‌فر، نصرت‌الله و صفورایی پاریزی، محمدمهدی (1398). بررسی تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی بر حجاب و پوشش کاربران با تأکید بر ابعاد دینداری (مورد مطالعه: کاربران زن شبکه اجتماعی اینستاگرام). دین و ارتباطات، 26(1)، 335-362.
نقیب‌السادات، سیدرضا و قصابی، فاطمه (1392). ساختار و طراحی شبکه‌های اجتماعی؛ تحلیل محتوای ساختار و طراحی شبکه‌های اجتماعی ایرانی و غیرایرانی. توسعه اجتماعی ـ فرهنگی، 1(3)، 217-246.
نیازی، محسن و کارکنان نصرآبادی، محمد (1392). بررسی رابطه بین میزان دینداری و سبک زندگی شهروندان مطالعه موردی شهروندان شهرستان کاشان در سال 1390. فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 4(16)، 173-213.
هیک، جان (1390). فلسفه دین. ترجمه بهزاد سالکی، تهران: مؤسسه انتشاراتی بین‌المللی الهدی.