دستورالعمل برنامه سازی تلویزیونی کودک مبتنی بر منظومه رشد قرآنی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روانشناسی و علوم تربیتی، پژوهشکده زنان، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری روانشناسی شناختی (علوم شناختی)، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران (پردیس کرج)

3 کارشناسی ارشد تفسیر قرآن، عضو گروه مجمع مدارس قران و عترت دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 دکترای فلسفه تعلیم و تربیت، گروه تربیت و مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی ، تهران، ایران

چکیده

در فرایند جامعه‌پذیری، نهادهای مختلفی مانند رسانه نقش دارند. هدف از پژوهش حاضر ارائه دستورالعملی شامل اصول و مراحل برنامه‌سازی کودک مبتنی بر منظومه اسلامی رشد و تحول بوده است. جامعه‌ی مورد مطالعه شامل تمامی کتب مرتبط با رشد اسلامی بوده که تا به حال منتشرشده و نمونه‌ی مورد مطالعه در این تحقیق نیز به روش هدفمند انتخاب شده و شامل مجموعه 15 جلدی در زمینه دوره دوم رشد با رویکرد اخوت (1401-1392) در زمینه رشد و تحول بوده است که با رویکردی اسلامی و با استفاده از آیات قرآن کریم و روایات نگاشته شده است. این منابع با روش تحلیل محتوای جهت‌دار کدگذاری شدند. پس از آماده شدن پیش‌نویس اولیه‌ی دستورالعمل برنامه‌سازی کودک مبتنی بر منظومه رشد و تحول اسلامی، نسخه اولیه آن جهت بررسی روایی محتوا، به 20 نفر از متخصصان حوزه کودک عرضه شد و مورد جرح و تعدیل قرار گرفت. بر اساس یافته‌های این پژوهش مراحل برنامه‌سازی برای کودکان به عنوان مراحل ارائه شده در دستورالعمل بدین ترتیب تعریف شد: 1- تعیین نسبت موضوع با نیازهای تربیتی دوره دوم رشد 2-طی کردن گام‌های پرداختن به موضوع (مراحل تحقق خیرگزینی) 3- انتخاب شیوه‌ی فعال‌سازی تفکر4-در نظر داشتن الزامات برنامه‌سازی و 5- انتخاب شیوه‌ی ارزیابی برنامه. در راستای دست‌یابی به اهداف تربیتی هماهنگ با اسناد بالادستی، تدوین دستورالعمل‌هایی چون دستورالعمل‌ حاضر که مبتنی بر اقتضائات کودک، مراحل و شیوه برنامه‌سازی را از نظر ساختار و محتوا با رویکردی اسلامی ارائه بدهد اهمیتی بسیار دارد و می‌تواند اثرگذاری هدفمند برنامه‌های تلویزیونی را بر کودک افزایش دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Compilation of the child's programming instruction; based on the Quranic growth system

نویسندگان [English]

  • Fatemeh fayyaz 1
  • iman zaghian 2
  • hani chitchian 3
  • mohammadhosein Bakhshizade moghadam 4

1 department of psychology, Women research center, Alzahra university, Tehran, Iran

2 Ph.D. student of Cognitive Psychology (Cognitive Sciences) of Tehran Kharazmi University (Karaj Branch), Tehran Iran

3 Lecturer and Researcher of Quran and Etrah assembly, University of Tehran, Tehran, Iran

4 Ph.D of Philosophy of Education, Department of Education and Counseling , Islamic Azad University Central Tehran Branch, Tehran, Iran.

چکیده [English]

In the process of socialization, various institutions such as the media play a role. The current research was to compile a development of a child planning instruction based on the Islamic system. The studied community includes all the books related to Islamic growth that have been published so far, and the sample studied in this research also purposefully selected from a collection of 15 volumes in the field of the second period of growth with the approach of brotherhood (1401-1392) in the field of growth and development which have been written with an Islamic approach and using the verses of the Holy Quran and hadiths. These sources were coded using the directed content analysis method. After the preparation of the initial draft of the child planning document based on the Islamic growth and development system, its initial version was presented to 20 experts in the field of children in order to check the validity of the content, and it was reviewed and modified. Based on the findings of this research, the stages of programming for children were defined as the stages presented in the document as follows: 1- Determining the relation of the subject with the developmental needs of the second period of growth, 2- Going through the steps of dealing with the issue (stages of the realization of “Al-Kheyr”) 3- Choosing the method of activating thinking 4-Considering the rules of planning and 5-Choosing the program evaluation method. In order to achieve the educational goals in harmony with the upstream instructions, it is very important to compile instruction such as the child planning instruction, which presents the stages and methods of planning based on the child's needs in terms of structure and content with an Islamic approach. And it can increase the targeted effect of television programs on children

کلیدواژه‌ها [English]

  • Instruction
  • television programming
  • Islamic development system
  • children
قرآن کریم.
اخوت، احمدرضا (1392). دوره‌های رشد تفکر اجتماعی، از تکلم تا بلوغ، ظهورو مشورت و ادب. تهران: انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا (۱۳۹۳). فرایند‌شناسی رشد. تهران: نشر قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا (1394). شاکله (معنا و فرایند). تهران: نشر قرآن و اهلبیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا (۱۳۹۴). معنا‌شناسی رشد. تهران: نشر قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا (1396). فهم قرآن در دبستان و دبیرستان. تهران: انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا (1398). با کودکان خود طیب سخن بگوییم؛ ویژه محققان کودک. تهران: نشر قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا (1401). کتاب مراحل طراحی فعالیت‌های آموزشی. تهران: نشر قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا و ادیب، مریم. (1398). سند بایسته­های تربیت کودک. تهران: نشر قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا و چیت‌چیان، هانی (1397). سند تولید محتوا برای رسانه. تهران: قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا و چیت­چیان، هانی. (1393). معناشناسی طیب. تهران: نشر قرآن و اهلبیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا و چیت‌چیان، هانی (1390). کتاب مبانی و مهارت‌های تفکر پرسشی بر اساس آیات و روایات اهل بیت (علیهم‌السلام). تهران: انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا و قاسمی، مریم (1393). صفت. تهران: نشر قرآن و اهلبیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا و کندی، شهربانو. (1390). پرورش تفکر شنیداری. تهران: انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا و کندی، شهربانو. (1394). پرورش تفکر مشاهده­ای. تهران: انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا؛ چیت‌چیان، هانی و حاجی­رجبعلی، کاظم. (1394). نظام‌سازی طیب. تهران: نشر قرآن و اهلبیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا؛ فیاض، فاطمه و ادیب، مریم (1394). اصول و مهارت‌های خیرگزینی؛ بالابردن توان کنترل و مراقبت در کودان 7 تا 14 ساله. تهران: نشر قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
اخوت، احمدرضا؛ قاسمی، مریم؛ چیت­چیان، هانی و فیاض، فاطمه (۱۳۹۷). سند تعلیم و تزکیه. تهران: نشر قرآن و اهل بیت نبوت (علیهم‌السلام).
ایمان، محمدتقی و نوشادی، محمودرضا (1390). تحلیل محتوای کیفی. پژوهش، سال سوم، (2)، 15-44.
باهنر، ناصر و بلندیان، هدی (1392). الگوی مطلوب برنامه های دینی کودکان (7-12 ساله) در تلویزیون بر اساس آرای کارشناسان و خبرگان. علوم خبری، (7)، 109-137.
حسینی، سید یاسر؛ حدادی پیشه، مرتضی؛ کرباسیان، قاسم؛ رمضانی، فاطمه؛ علی‌پور، محمود و شریعتی نجف‌آبادی، نجف (1391). نقد و بررسی برنامه تلویزیونی خونه به خونه، جمعه به جمعه. فصلنامه کودک، نوجوان و رسانه، (4).
خوانچه سپهر، شیرزاد؛ ناصری، عرفان و قاضی، احمد (1391). بررسی میزان، نحوه و انگیزه‌های استفاده کودکان از رسانه‌های سنتی و جدید (مطالعه موردی کودکان 5 تا 10 ساله شهر سنندج). پژوهشهای ارتباطی، 19(4)، 37-63
رضایی بایندر، محمدرضا (1382). درآمدی بر نقش تلویزیون در تربیت دینی کودکان و نوجوانان. فصلنامه پژوهش­های ارتباطی،10(35)، 229-240.
روشندل اربطانی، طاهر (1394). پژوهشی بنیادین در حوزه مفاهیم نظری سیاست‌گذاری رسانه‌ای. فصلنامه مدیریت دولتی، 7(23)، 481-504.
سپاسگرشهری، ملیحه (1386). اثرات تلویزیون بر کودکان. فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، 14(51)، 14-78.
شریعتمدار، محمدمهدی و باهنر، ناصر (1392). دین، رسانه و کودک. تهران: نهج.
صلواتیان، سیاوش و خوش­بیان، ابوذر (1397). تدوین راهبردهای مطلوب برای شبکه های تلویزیونی استانی صداوسیما از دیدگاه مدیران رسانه ملی و کارشناسان رسانه نوشتة سیاوش صلواتیان و ابوذر خوش بیان، فصلنامه علمی رسانه، 29(2)، 9-30.
عظیمی، محمدحسن و شکرخواه، یونس (1394). کودک، رسانه و ارتباط متقابل. نشریه علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 1(1)، 47-67.
علوی وفا، سعید (1394). چالش‌ها و موضوعات راهبردی رسانه ملی در افق 1404. فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، 24(89)، 31-64.
فرخ‌نژاد، رضا و میرفخرایی، تژا (1398). بررسی هویت‌های کودک مطلوب گفتمان انقلاب اسلامی در شبکه کودک سیمای جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه رسانه‌های دیداری و شنیداری، 13(32(، 109-138.
فهیمی‌فر، اصغر و ترقی، مرتضی (1390). چالش‌های تعامل دین و تلویزیون با تأکید بر نمایش شخصیت‌های قدسی و معصوم. فصلنامه رسانه‌های دیداری و شنیداری، 7(16)، 42-80.
کریپندورف، کلوس (۱۳۹۳). مبانی روش‌شناسی تحلیل محتوا. ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
کریمیان، عباس؛ موسوی مهر، سید محمدمهدی و باقرزاده، اصغر (1400). شیوه­های تقویت خداباوری در کودک در تلویزیون. فصلنامه رسانه‌های دیداری و شنیداری، 15(40)، 5-29.
کیانی، راضیه (1402). بررسی اثر بخشی بسته آموزشی چند سوره قرآن بر هوش هیجانی و کمرویی دانش آموزان دختر پایه اول دبستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه الزهرا (سلام‌الله‌علیها).
مختاریان‌پور، مجید و صمدی، فهیمه (1396). خط‌مشی‌گذاری سازمان صداوسیما در حوزه برنامه‌سازی کودک و نوجوان. فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، (24).
منتظرقائم، مهدی و حاجی کاظم تهرانی، فاطمه (1393). سواد رسانه‌ای و شیوه‌های نظارتی مادران بر مصـرف تلویزیـون‌های ماهواره‌ای نوجوانان. فصلنامه رسانه، 25(4).
منصور، محمود (1376). روان‌شناسی ژنتیک. تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
 نصراللهی، محمدصادق و شریعتمدار، محمدمهدی (1392). اصول برنامه­سازی دینی کودک (در گفتگو با کارشناسان حوزه دین، رسانه و کودک). تهران: نهج.
نیازی، محسن و ولایتی، اعظم (1391). نقش برنامه‌های دینی تلویزیون بر هویت دینی. نشریه مطالعات توسعه اجتماعی ـ فرهنگی، 1(1)، 31-55.
ودودی، الهه (1386). آثار منفی تلویزیون بر سلامت کودکان. پژوهش‌های ارتباطی، 14(50)، 87-111.
هاشمیان، سید محمدحسین و جمالزاده، عالمه (1395). گفتمان مطلوب رسانه ملّی در حوزه کودک. مطالعات اسلامی زنان و خانواده، 3(1)، 55-78.