دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)

تحلیل نهادی و حقوقی مشارکت رسانه‌ای سازمان‌های مردم‌نهاد در سیاست‌گذاری رفاه زنان در ایران: با تأکید بر قواعد حاکم و مبانی دینی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مطالعات زنان، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، جمهوری اسلامی ایران

2 دانشیار گروه رفاه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، جمهوری اسلامی ایران

3 دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، جمهوری اسلامی ایران

4 دانشجوی دکتری رشته رفاه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، جمهوری اسلامی ایران

10.30497/rc.2025.248429.2119

چکیده

پژوهش حاضر با رویکرد تحلیل نهادی چند سطحی و با بهره‌گیری از چارچوب مفهومی اوستروم، نقش رسانه‌ها را در فرآیند مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) در سیاست‌ گذاری رفاه زنان در ایران بررسی می‌ کند. این مطالعه کیفی، مبتنی بر تحلیل مضمون ۱۵ مصاحبه نیمه‌ ساخت‌ یافته با کنشگران حوزه زنان، فعالان سمن‌ها، پژوهشگران و سیاست‌ گذاران است. یافته‌ها نشان می‌ دهد که بازنمایی گزینشی و ظاهرمحور، بی‌ اعتمادی نهادی، حذف خاموش و ضعف روایت‌گری، از موانع اصلی اثرگذاری رسانه‌ای سمن‌ها بر سیاست‌گذاری رفاهی زنان هستند. این موانع، نه‌ تنها از منظر حقوق رسانه و حق مشارکت مدنی، بلکه در چارچوب آموزه‌ های دینی درباره عدالت ارتباطی، تبیین حق، و مسئولیت اجتماعی رسانه‌ها نیز قابل نقدند. در مقابل، بهره‌گیری از رسانه‌های اجتماعی ظرفیت‌ هایی برای توانمندسازی کنشگری مدنی و روایت‌گری مستقل فراهم می‌ کند. تحلیل‌ها بر فقدان قواعد ارتباطی منصفانه و قانونی میان رسانه، دولت و سمن‌ها تأکید دارد و ضرورت بازتعریف حکمرانی رسانه‌ای، حمایت از رسانه‌ های مستقل و تقویت سواد رسانه‌ای سمن‌های فعال در حوزه زنان را برجسته می‌ سازد. این پژوهش تلاش می‌ کند تا با تمرکز بر ابعاد نهادی، حقوقی و دینی، خلأهای ارتباطی را آشکار و مسیرهای کنشگری فعال‌تر در سیاست‌گذاری رفاه زنان را ترسیم کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Institutional and Legal Analysis of NGO Media Participation in Women’s Welfare Policymaking in Iran: Emphasizing Governing Rules and Religious Foundations

نویسندگان [English]

  • Ali janadleh 1
  • seyed said vesali 2
  • esmaeel Aa;izad 3
  • zahra Hamidi Soha 4

1 Faculty Member of the Women's Studies Department, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, I.R.Iran

2 Faculty Member of the Social Welfare Department, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, I.R.Iran

3 Faculty Member of the Sociolgy Department, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, I.R.Iran

4 PhD student in Social Welfare at the Faculty of Social Sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, I.R.Iran

چکیده [English]

This study, using a multi-level institutional analysis approach and Ostrom’s theoretical framework, examines the role of media in the participation of non - governmental organizations (NGOs) in the policy- making process of women’s welfare in Iran. This qualitative research is based on thematic analysis of 15 semi- structured interviews with women’s rights activists, NGO leaders, researchers, and policy-makers. The findings indicate that selective and appearance-focused representation, institutional distrust, silent exclusion, and weak storytelling capacities are among the key barriers to the media impact of NGOs on welfare policymaking for women. These obstacles are critically addressed not only from the perspectives of media law and civic participation rights, but also within Islamic teachings on communicative justice, truth-telling, and the social responsibility of media. In contrast, social media platforms offer opportunities for empowering civic engagement and enabling independent narratives. The analysis highlights the lack of fair and legal communicative rules between media, government, and NGOs, and underscores the need to redefine media governance, support independent media, and strengthen media literacy among women’s NGOs. By focusing on institutional, legal, and religious dimensions, this study aims to expose communicative gaps and outline pathways for more active civic engagement in women’s welfare policy - making.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Institutional Analysis
  • Non-Governmental Organizations (NGOs)
  • Women’s Welfare Policymaking
  • Media Law
  • Communicative Justice
قرآن کریم.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (اصلاحات ۱۳۶۸).
قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۴/۱۲/۲۴ و اصلاحات بعدی.
سیاست‌های کلی نظام در بخش مشارکت اجتماعی (۱۳۷۹). ابلاغیه مقام معظم رهبری.
منشور حقوق شهروندی (۱۳۹۵). مصوب هیئت وزیران.
قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹5-۱۴۰۰).
ایارده، قاسم (۱۴۰۲). نقش رسانه‌های اجتماعی در استقلال مالی و رشد اجتماعی زنان. اولین کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی، مدیریت و کارآفرینی، تهران: مؤسسه توسعه علوم نوین.
خسروی‌پور، اکرم و خسروی‌پور، بهاره (۱۴۰۲). اثر آموزش سواد رسانه‌ای بر تسهیل کارآفرینی زنان در شبکه‌های اجتماعی. علوم خبری، ۱۲(۴۷)، ۸۵–۱۰۷.
ذابحی، ناهید (۱۴۰۱). نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در توسعه جامعه مدنی ایران. دومین کنفرانس ملی حقوق، فقه و فرهنگ، شیراز: مرکز همایش‌های علمی اندیشوران.
ساروخانی، باقر (۱۳۹۵). جامعه‌شناسی وسایل ارتباط جمعی. تهران: انتشارات سروش.
غفاری، غلامرضا و عبدالهی، حسین (۱۳۹۰). سیاست‌گذاری اجتماعی. تهران: سمت.
محسنی، منیژه (۱۳۹۷). تحلیل گفتمان رسانه‌ای مشارکت مدنی زنان در ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
نجفی، پریسا؛ رمضانی‌نژاد، رحیم؛ گوهر رستمی، حمیدرضا و ملکی، زهرا (1404). بررسی اثر رسانه‌ها بر مشارکت زنان در ورزش همگانی با نقش میانجی حمایت اجتماعی. پژوهش در ورزش زنان، 2(1)، 1-22.
 
Agrawal, A. (2001). Common property resources and sustainable livelihoods. World Development, 29(8), 1265-1277.
Ahmadi, M. (2018). Challenges and opportunities of NGO participation in social policy-making in Iran. Iranian Social Science Review, 15(1), 75-92.
Bovaird, T. & Löffler, E. (2016). Public management and governance. Routledge.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
Castells, M. (2012). Networks of outrage and hope: Social movements in the Internet age. Polity Press.
Couldry, N. & Curran, J. (Eds.). (2003). Contesting media power: Alternative media in a networked world. Rowman & Littlefield Publishers.
Couldry, N. (2010). Why voice matters: Culture and politics after neoliberalism. Sage.
Entman, R. M. (1993). Framing: Toward clarification of a fractured paradigm. Journal of Communication, 43(4), 51-58.
Esping-Andersen, G. (1990). The three worlds of welfare capitalism. Princeton University Press.
Fraser, N. (1992). Rethinking the public sphere: A contribution to the critique of actually existing democracy. Social Text, 10(2/3), 56-80.
Keane, J. (1991). The media and democracy. Polity Press.
Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic Inquiry. Sage.
Livingstone, S. (2004). Media literacy and the challenge of new information and communication technologies. The Information Society, 20(5), 391-400.
March, J. G. & Olsen, J. P. (1989). Rediscovering institutions: The organizational basis of politics. Free Press.
McCombs, M. E. & Shaw, D. L. (1972). The agenda-setting function of mass media. Public Opinion Quarterly, 36(2), 176-188.
Ostrom, E. (1990). Governing the commons: The evolution of institutions for collective action. Cambridge University Press.
Ostrom, E. (2005). Understanding institutional diversity. Princeton University Press.
Peters, B. G. (1999). Institutional theory in political science. Pinter.
Salamon, L. M. (1995). Partners in public service: Government-nonprofit relations in the modern welfare state. JHU Press.
دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)
دوره 32، شماره 1 - شماره پیاپی 67
دین و ارتباطات
مرداد 1404
صفحه 381-418