مدل سیاست‌ فرهنگی در حکومت علوی؛ در جستجوی مدلی برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار رشته فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)

2 دانشجوی دکتری رشته فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

در این مقاله تلاش شده است تا بر مبنای الگوی خط‌مشی‌گذاری، به برنامه‌ریزی حکومت علوی در حوزة فرهنگ پرداخته شود. در این راستا، با روش کتابخانه‌ای و سندپژوهی، منابع اولیه و ثانویه، مورد بررسی قرار گرفته و مؤلفه‌های سیاستی دولت علوی استخراج شده است. دوران حکومت علوی به‌عنوان یک معصوم، زمان تثبیت نظام اسلامی است و دیگر نیاز به بحث در ابتدائیات دین اسلام در این دوره نیست. این خصوصیت شباهت بیشتری به موقعیت جمهوری اسلامی ایران در زمان معاصر دارد، بنابراین ضرورت و هدف این مقاله آن است که به دلیل مبنا بودن دین در برنامه‌ریزی‌ها و شباهت موقعیت دو دولت، در مدل‌سازی سیاست‌گذاری فرهنگی از دولت علوی برای جمهوری اسلامی می‌توان چه استفاده‌ای نمود؟ با توجه به آنکه مسئله محوری، آغاز و مبنای کار در سیاست‌گذاری است، با صورت‌بندی تاریخی مشکلات دوران حکومت علوی، سه مسئله خاص‌گرایی، قشری‌گرایی و ظاهربینی، رفاه‌طلبی و دنیازدگی احصا گردید. ازآنجا‌که هرکدام از سه مشکل مذکور به حوزه‌های کلان سیاست (خاص‌گرایی)، اقتصاد (رفاه‌طلبی و دنیازدگی) و دین (قشری‌گرایی و ظاهربینی) بازمی‌گردد، می‌توان سیاست‌گذاری در این زمان را به سه حیطة فرهنگ سیاسی، فرهنگ اقتصادی و فرهنگ دینی صورت‌بندی نمود. با بررسی مسائل پیش روی دولت علوی سه سیاست کلان مردم‌داری در حوزة سیاست، عدالت در حوزة اقتصاد و تربیت در حوزة دین مورد توجه واقع شد که در ادامه بر اساس مراحل چرخه خط‌مشی‌گذاری سیاست‌های بخشی هرکدام از این سیاست‌ها مورد مداقه قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Cultural Policy Model in Allavi Government; in Search of a Model for Policy Making and Planning

نویسندگان [English]

  • Hesamodin Ashna 1
  • Mohammad Kazemi Qahfarkhi 2

1 Associate Professor of Culture and communication of Imam Sadiq university

2 Ph.D student of Culture and communication of Imam Sadiq university

چکیده [English]

This article tries to consider a policy making model for planning cultural activities in the Allavi type of Government. To this end, through library and document analysis research, both primary and secondary resources have been investigated and political specifications of Alavi government have been extracted. Alavi Governing era was the time of consolidating Islamic system and due to the infallibility of its ruler, there is no need of discussing the preliminary aspects of Islam in that time and place. This is to some extent similar to the existing condition in the Islamic Republic of Iran, and considering the pivotal role of religion here, the aim is to see how it is possible to utilize Alavi model of government in our cultural policy making. Since the starting point in policy making is the recognition of problems, by listing the problems in Alavi era, three problems, namely elitism, superficiality, and sticking to worldly gains were recognized. Due to the fact that each of the above problems refers to general fields of politics (elitism), economics (materialism), and religion (superficiality), we can do the same with our own policy making. By surveying the problems that Alavi government faced, three general policies of tending to people in politics, justice in economics, and education in religion have been considered, each being scrutinized in the ending section of the article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural Policy Making
  • Justice
  • religious education
  • tending to people
  • Alavi government
  • Imam Ali (A)
  • Amiralmo'menin
آشنا، حسام‌الدین (1370)، از سیاست تا فرهنگ، تهران: سروش.
ابن‌ابی‌الحدید، عبدالمجید بن هبةالله (1337)، شرح نهج‌البلاغة، به تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
ابن‌الاثیر، عزالدین أبوالحسن على بن ابى الکرم (المعروف بابن الأثیر) (1385ق)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر- دار بیروت.
ابن‌قتیبة الدینوری، أبومحمد عبدالله بن مسلم (1410ق) ، الإمامة والسیاسة؛ المعروف بتاریخ الخلفاء، تحقیق علی شیری، بیروت: دارالأضواء.
ابن‌محمد ثقفی کوفی، ابوالاسحاق ابراهیم (1353)، الغارات، به تحقیق جلال‌الدین حسینی ‌ارموی، تهران: انجمن آثار ملی.
احمدآبادی، حیدر (1375)، «مفهوم قدرت از دیدگاه امام علی(ع)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع)، رشته معارف اسلامی و علوم سیاسی.
اشتریان، کیومرث (1389)، مقدمه‌ای بر روش سیاست‌گذاری فرهنگی، تهران: سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران.
الوانی، سید مهدی و شریف‌زاده، فتاح (1388)، فرایند خط‌مشی‌گذاری عمومی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
اندیشه سیاسی در گفتمان علوی (۱۳۸۶)، قم: ‏بوستان کتاب قم‏.
پارسونز، واین (1385)، مبانی سیاست‌گذاری عمومی و تحلیل سیاست‌ها، ج1 و 2، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
تمیمی ‌آمدی، عبدالواحد (1366)، غرر الحکم ودرر الکلم، خوانساری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
جرداق، جرج (1375)، امام علی(ع)؛ صدای عدالت انسانی، ترجمة سید هادی خسروشاهی، قم: خرم.
جعفریان، رسول (1377)، تاریخ سیاسی اسلام، ج2، قم: نشر الهادی.
حسینی خطیب، سید عبدالزهرا (1367)، مصادر نهج‌البلاغة واسانیده، بیروت: دارالزهرا.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1377- الف)، دولت آفتاب، تهران: انتشارات دریا.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1377- ب)، ماه مهرپرور (تربیت در نهج‌البلاغه)، تهران: انتشارات دریا.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1379)، حکومت حکمت، تهران: انتشارات دریا.
شرف‌الدین، سید حسین (1375)، اجتهاد در مقابل نص، ترجمه علی دوانی، قم: دفتر نشر اسلامی.
شمس‌الدین، محمدمهدی (1985)، حرکت التاریخ عند الامام علی(ع)، بیروت: المؤسسة الجامعیة للدراسات.
شهیدی، جعفر (1369)، تاریخ تحلیلی اسلام، تهران: نشر دانشگاهی.
شوشترى،  محمدتقی (1376)، بهج الصباغة فی نهج‌البلاغة، تهران: مؤسسه ‏انتشارات ‏امیرکبیر.
الطبری، أبو جعفر محمد بن جریر (1387ق)، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث.
القلقشندی، احمد بن عبدالله (بی‌تا)، صبح الاعشی فی صناعة الانشاء، مصر: وزارت الثقافة و الارشاد القومی.
کاتوزیان، ناصر (1۳۷۸)، گامی به‌سوی عدالت، ت‍ه‍ران‌: دان‍ش‍ک‍ده‌ ح‍ق‍وق‌ و ع‍ل‍وم‌ سی‍اسی.
کاشف الغطا، هادی (بی‌تا)، مستدرک نهج‌البلاغة، بیروت: مکتبة الاندلس.
الکلینی، محمد بن یعقوب (1401ق)، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر الغفاری، بیروت دار صعب ودار التعارف.
محمدی ری‌شهری، محمد (1389)، دانشنامه امیرالمؤمنین(ع)، تهران: مؤسسه دارالحدیث.
محمودی، محمدباقر (1376)، نهج‌السعادة فی مستدرک نهج‌البلاغة، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
المسعودی، أبو الحسن على بن الحسین بن على (1409ق)، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم: دار الهجرة.
مطهری، مرتضی (1368)، جاذبه و دافعه علی(ع)،تهران: صدرا.
همو (1372)، عدل الهی، تهران: صدرا.
الواسطی، علی بن محمد اللیثی (1376)، عیون الحکم و المواعظ، تحقیق حسین الحسنی البیرجندی، قم: دارالحدیث.
الیعقوبی، احمد بن أبى یعقوب بن جعفر بن وهب واضح الکاتب العباسى (المعروف بالیعقوبى (بى‌‌تا)، تاریخ الیعقوبی، بیروت: دار صادر.
یوسفی، احمدعلی (1386)، نظام اقتصاد علوی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.