دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)

نقش تعدیل‌کنندة جهت‌گیری مذهبی اسلامی در رابطة مسئولیت‌پذیری چند‌بعدی‌‌ با ‌شادکامی دینی متأهلین

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.

2 استاد گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.

3 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

همواره‌ طی دوره‌های گوناگون زندگی انسان،‌ تلاش برای کسب شادکامی و آرامش بیشتر و کنکاش در جهت یافتن همبسته‌های آن، در اولویت‌های نظام بشریت قرار داشته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش تعدیل‌کنندگی جهت‌گیری مذهبی ‌اسلامی در رابطه مسئولیت‌پذیری چندبعدی با شادکامی دینی است. جامعه آماری متأهلین منطقه یک تهران می‌باشند و نمونه مورد نظر با روش نمونه‌گیری در دسترس و گلوله‌برفی در تعداد 385 نفر که با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده‌اند، انتخاب گردیده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از روش رگرسیون تعدیل‌شده، رگرسیون چندمتغیره هم‌زمان و ضریب همبستگی پیرسون بوسیله نرم‌افزار spss انجام گردید. نتایج حاصل پژوهش بیانگر آن است که جهت‌گیری مذهبی اسلامی در رابطه مسئولیت‌پذیری و شادکامی به‌طور مثبت تعدیل ایجاد می‌کند و سبب افزایش این ارتباط می‌گردد. هم‌چنین مسئولیت‌پذیری چندبعدی و مؤلفه‌های آن (به‌جز مسئولیت در برابر طبیعت) به‌طور مثبت و معنادار پیش‌بینی‌کننده شادکامی اسلامی است. (37/0=R2، 0.05>p)‌ جهت‌گیری مذهبی اسلامی و مؤلفه‌های آن نیز به‌طور مثبت و معنادار 75% واریانس شادکامی اسلامی را پیش‌بینی می‌کند. (‌76/0=R2، 0.05>p) و در نهایت تمامی مؤلفه‌های شادکامی اسلامی، توسط مسئولیت‌پذیری و جهت‌گیری مذهبی قابل پیش‌بینی است که بیشترین توان پیش‌بینی در رابطه با زیرمقیاس عاطفی ـ معنوی و کمترین توان مربوط به صفات شخصیتی است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Moderating Role of Islamic-Religious Orientation in the Relationship between Multidimensional Responsibility and Religious Happiness of Married people

نویسندگان [English]

  • Najmeh Rezadad 1
  • Hamidreza Aghamohammadian sharbaf 2
  • hosein kareshki 3

1 M.A. Student of Clinical Psychology in Faculty of Education Science & Psychology at Ferdowsi University of Mashhad

2 Professor of Psychology. Faculty of Education and Psychology, ferdowsi university of mashhad

3 Associate Professor Department of Education Faculty of Education and Psychology Ferdowsi university of Mashhad

چکیده [English]

Throughout different periods of human life, the effort to achieve more happiness and peace, and to search out their correlates have been considered among the priorities. The purpose of this study is to investigate the moderating role of the Islamic-religious orientation in the relationship between multidimensional responsibility and religious happiness. The statistical population consisted of married couples living in district 1 of Tehran, with a convenient and snowball sampling method. The sample size was 385 people calculated by the Cochran formula. The data analysis was performed using modified regression, simultaneous multivariate regression, and Pearson correlation coefficient with SPSS software. The results of the research are as follows: 1- Islamic religious orientation in relation to responsibility and happiness has a positive moderating effect and increases this communication. 2- Multidimensional responsibility and its components (except responsibility for natural environment) are positive and meaningful predictors of Islamic happiness (R2 = 0/37, p <0.05). 3- Islamic religious orientation and its components positively and significantly predict 75% of the variance of Islamic happiness. (R2 = 0.76, p < 0.05). 4- All components of Islamic happiness are predictable by responsibility and religious orientation, having the highest predictive power in relation to the spiritualemotional
subsystem and the lowest power related to personality traits.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • Religious Happiness
  • Multidimensional Responsibility
  • Islamic-Religious Orientation
  • the Married
قرآن کریم
نهج‌البلاغه
آتش‌افروز، عسکر؛ عظیمی، کامیار؛ امینی، مرضیه‌ (1394)، بررسی رابطه هوش معنوی و جهت‌گیری مذهبی با شادکامی دانشجویان دانشگاه خوارزمی، نشریهاسلاموسلامت دانشگاه علوم پزشکی بابل، 2(2) :61 -68.
‌آذربایجانی، ‌مسعود (1380). آزمون جهت‌گیرى مذهبى با تکیه بر اسلام. روش‌شناسی علوم انسانی، 7(29):36-61.
‌آذربایجانی،‌ مسعود (1380)، آزمون جهت‌گیرى مذهبى با تکیه بر اسلام،پایان‌نامه ‌کارشناسی ارشد‌ روانشناسی بالینی، ‌پژوهشکده حوزه و دانشگاه. استاد راهنما: پریرخ دادستان.
‌آذربایجانی، مسعود (1383)، تهیه و ساخت آزمون جهت‌گیری مذهبی با تکیه بر اسلام. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ سوم.
‌آذربایجانی، مسعود‌؛ علی‌محمدی، کاظم ‌(1389)،‌ ساخت و اعتباریابی آزمون شادکامی با تکیه بر اسلام، مجله تربیت اسلامی، 5(10): 121-147.
‌آرگایل،م (1382)، روان‌شناسی شادی، ترجمه م، کلانتری. اصفهان:انتشارات جهاد دانشگاهی.
آزموده؛ پیمان، شهیدی؛ شهریار، دانش (1386)، رابطه بین جهت‌گیری مذهبی با سرسختی و شادکامی در دانشجویان، مجلهروانشناسی، 41‌،‌ 61- 74.
آستاد،ک (1390)، نظریه‌های روان درمانی و مشاوره، نظریه، عمل و تحقیق. ترجمه م، فیروزبخت. تهران: نشر ویرایش.
‌ابراهیم آبادی، ی‌ (1390)، بررسی تطبیقی شادی از منظر اسلام و روانشناسی، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی. دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
‌احمدی آخورمه، محمد؛ سهامی، سوسن؛ رفاهی، ژاله و شمشیری، بابک (1392)، ساخت و اعتباریابی پرسشنامه مسئولیت‌پذیری چند بعدی بر مبنای متون اسلامی. روش‌ها و مدل‌های روانشناختی، 3(13): 111 تا 99.
‌اسکندری، م (1376)، اخلاق در قرآن‌، قم: ‌مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.‌
اسلامی منش، نرگس (1395) بررسی تحلیلی نسبت وجدان و مسئولیت و مدلول‌های تربیتی آن از منظر قرآن کریم به منظور ارائه‌ الگوی تربیتی مناسب، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبایی.
‌اکبرنژاد، مهدی؛ دارابی‌، فرشته؛ شکربیگی، نرگس (1391)، بررسی بارزترین علل و عوامل مسئولیت‌گریزی دانشگاه اسلامی از دیدگاه امام خمینی‌، نشریه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 2(4): 523-544.
‌باقری نژاد، فهیمه (1392)،رابطه جهت‌گیری مذهبی و ویژگی‌های شخصیتی با شادکامی در دانش‌آموزان دختر مقطع پیش دانشگاهی شهرستان فراشبند،‌ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد مرودشت.
‌بلاغت، رضا؛ ابراهیم زاده، حسین؛ موسوی نژاد، جمال، خزاعی‌، زری، محمودوند، ‌محمد (1392)، بررسی رابطه شادکامی و رضایت زناشویی در بین خانواده‌های شهرستان زهک. 7(22): 84 – 104.
بونیول، ه (1394)، روانشناسی مثبت‌نگر: نظریه‌ها و کاربست‌ها. ترجمه م، تبیک و م، زندی. قم: پژوهشگاه قرآن و حدیث.
‌بهادری خسروشاهی، جعفر؛ هاشمی نصرت آباد، ‌تورج و ماشینچی عباسی، نعیمه (1391)، رابطه ویژگی‌های شخصیتی و هوش هیجانی با شادکامی در دانشجویان. ماهنامه علمی ـ پزوهشی دانشگاه علوم پزشگی کرمانشاه. 16(6):473-480.
‌بیابانی، علی اصغر؛ گودرزی، حسنیه؛ بیانی، ‌علی و محمدکوچکی، ‌عاشور (1387)، بررسی رابطه ‌ جهت‌گیری مذهبی با اضطراب و افسردگی در دانشجویان، مجله علمی ـ پژوهشی اصول بهداشت روانی. سال دهم: 3(39):209-214.
‌بیک زاد، جعفر؛ حسین پور سنبلی، علیرضا؛ حجازی باویل علیا، مریم (1393)، بررسی رابطه مسئولیت‌پذیری با خشنودی شغلی در پرستاران شاغل در بیمارستان‌های آموزشی ـ درمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز‌، فصلنامه بیمارستان،13(1):53-60.
‌بهمئی، سمیه (1389)، رابطه هوش هیجانی با فرسودگی شغلی و شادکامی مدیران مدارس شهر مرودشت در سال 1388-1389. پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی‌، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد مرودشت.
بیک زاد جعفر؛ حسین پورسنبلی، علیرضا؛  حجازی باویل علیا، مریم (1393)، بررسی رابطه مسئولیت‌پذیری با خشنودی شغلی در پرستاران شاغل در بیمارستان‌های آموزشی ـ درمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز). فصلنامه بیمارستان،13(1):53-60.
‌پسندیده، عباس (1390)، نظریه توحید در شادکامی، روانشناسی دین، 4(3): 1-30.
پسندیده، عباس؛ فردوسی زاده، حسین (1392)، الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روانشناسی مثبت‌گرا. قم: نشر دارالحدیث.
‌تمیمی آمدی، عبدالواحد (1387)، غررالحکم، ترجمه و شرح خوانساری، تهران: دانشگاه تهران.
‌تمیمی پور، حمید (1396)، بررسی رابطه بین شادکامی و کمال‌گرایی در دانشجویان دختر و پسر مؤسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان، مجلهپیشرفت‌هاینویندرعلومرفتاری،2 (11): 78- 84.
‌حقیقتیان ،منصور؛ هاشمیان‌فر، علی‌؛ مرادی ‌گلمراد (1391)، بررسی تأثیر نگرش‌های دینی بر مسئولیت اجتماعی کارکنان: مورد مطالعه شرکت نفت کرمانشاه‌، مجله پژوهشی جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، 1(2):79-114.
‌سبحانی نژاد؛ مهدی، نجفی، حسن (1393) ، تحلیل ابعاد شناسانه مسئولیت‌پذیری در سبک زندگی اسلامی، مجله سراج منیر‌، 5 (16) : 151-170.
‌سبحانی‌نیا، ‌محمد (1388)، راه و رسم زندگی (‌مسئولیت‌پذیری)، ‌فصلنامه معارف اسلامی، 28(76): 54-65.
‌سلیمانی، یگانه؛ تقدیسی، احسان؛ توحیدی، ‌سهیلا و پاشایی، مهدی (1396)، رابطه ‌بین کمال‌گرایی و شادکامی در دانش‌آموزان ورزشکار پسر، فصلنامهعلمیتخصصیمدیریت،حسابداریواقتصاد، 1(1) : 1- 5.
شفیع آبادی‌، عبدالله (1370)، روان درمانی از دیدگاه آلفرد ادلر. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 11و 12،23-30.
شولتز، دوآن؛ شولتز، سیدنی آلن (1392)،‌ نظریات شخصیت‌. ترجمه‌، سید محمدی. تهران‌: ویرایش.
شیروانی، علی (1379)،اخلاقاسلامیومبانینظریآن. قم: انتشارات دارالفکر.
صاحبی، علی؛ زالی زاده، محسن؛ زالی زاده،مسعود (1394)، تئوری انتخاب:‌ رویکردی در جهت مسئولیت‌پذیری و تعهد اجتماعی. رویشروانشناسی، 4(11)، 113-134.
طباطبایی، نفیسه؛ طباطبایی، سید شهاب الدین؛ یزدان کاکایی؛ محمدی آریا،علیرضا (1391)،رابطه سبک‏های هویت و مسئولیت‌پذیری با پیشرفت تحصیلی نوجوانان 15 تا 18 ساله شهر تهران. فصلنامهعلمیپژوهشیرفاهاجتماعی،12(44)،23-42.
عبدی، اعظم (1390) رابطه انگیزه درونی و مسئولیت‌پذیری با رضایت از زندگی، پایان‌نامه جهت دریافت کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
علی اکبری دهکردی، مهناز ؛ آقایوسفی، علیرضا و اسلمی، الهه (1393)، رابطة شادکامی با جهت‌گیری مذهبی و شخصیت. مطالعات روانشناختی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا. 10(2) :119-142.
علی محمدی، کاظم؛ آذربایجانی، مسعود (1388). بررسی رابطه بین شادکامی اسلامی و شادکامی روانشناختی در دانشجویان دانشگاه قم در سال تحصیلی 1388 – 89. رواشناسی و دین، 22(7): 7- 28.
فرانکل، ویکتور (1375) در ناخودآگاه. ترجمه ابراهیم ایزدی.تهران: درسا.
فیرس، ا‌؛ ترال، ت.ج‌ (1392)، روانشناسی بالینی (‌مفاهیم روش‌ها و حرفه‌ها). ترجمه مهرداد فیروز بخت. تهران: انتشارات رشد.
قرشی، علی اکبر (1376). قاموسقرآن. جلد سوم، ‌تهران:‌ دارالکتب الاسلامیه.
کلینی، محمد بن یعقوب (1363)، الکافی، الطبعة الخامسة، قم: دارالکتب الاسلامیه.
کوری، جرالد (1393)، نظریه‌های مشاوره و رواندرمانی، ترجمه‌،سید محمدی، تهران: نشر ارسباران.
گروسی فرشی،‌ میرتقی؛ مانی، آرش و بخشی پور، عباس (1385)، بررسی ارتباط ویژگی‌های شخصیتی و احساس شادکامی در بین دانشجویان دانشگاه تبریز، فصلنامه علمی ـ پژوهشی روانشناسی دانشگاه تبریز، 1(1): 143- 158.
گلاسر، و (1387)، راهنمای سنجش روانی، ترجمه ح، پاشا شریفی و م، نیکخو، چاپ سوم، تهران: انتشارات رشد.
‌مجلسی، محمدباقر (1388ق)، بحارالانوار، تهران، المکتبه الاسلامیه.
‌مرادی،فرشاد؛امین بیدختی، علی‌اکبر؛ شهریاری پور، رضا (1392)، بررسی رابطه میان نگرش و التزام عملی به نماز با مسئولیت‌پذیری دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌های شهر سمنان، مجله فرهنگ اسلامی،3(6):63-82.
مصباح یزدی، محمدتقی (1381)، فلسفهاخلاق، تحقیق و نگارش ا، شریفی، تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
مغانلو، مهناز، و آگیلار وفایی،مریم (1388)، رابطه عوامل و وجوه الگوی پنج عاملی شخصیت با شادکامی و سلامت روانی وجسمانی، مجلهروانپزشکیوروانشناسیبالینیایران، 3(5): 290-299.
‌مکارم شیرازی، ناصر (1373)، تفسیر نمونه، جلد سوم. قم: دارالکتب الاسلامیه.
‌منظری توکلی، علیرضا‌؛عراقی پور،‌ نجمه (1389)، بررسی رابطه بین دینداری و شادکامی در بین دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، فصلنامهروانشناسیتربیتی، 19(6): 20-45.
میرزایی، ‌فروغ‌؛ حاتمی، ‌حمیدرضا ‌(1389)، رابطه ویژگی‌های شخصیتی و شادکامی در دانشجویان، اندیشه و رفتار، 5(17): 47-57.
وطن دوست، رضا (1389)، مسئولیت‌‌پذیریو مسئولیت‌گریزی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
‌وکیلی فرد، حمیدرضا‌؛ حسین پور، فاطمه (1396)، بررسی اثر شدت نگرش مذهبی حسابداران بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت، دو فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری ارزشی و رفتاری، 2(3):185-214.
 
Allport GW, Ross JM.(1967) Personal religious orientation and prejudice. Journal of personality and Social Psychology 1967; 5: 447-457.
Argyle, M., Martin, M., Lu, L. (1995). Testing for stress and Happiness: The role of social and Cognitive factors. Inc. D. Spilberger & I. Sarason (Eds), Stress and emotion.
Brammer, S., Williams, Geoffrey., and Zinkin, John., (2007). Religion and Attitudes to Corporate Social Responsibility in a Large Cross-Country Sample. Journal of Business Ethics, 71(3): 229.
Cereto, S. C. (1989). Principles of modern management, Functions and systems. Massachusethe: Allyn & Bacon, Inc.
Ellision, C. G(1991). Religious involvement and subjective wellbeing. Journal of Mental health and social coping: An introduction. New York. Columbia university press.
Francis, L. J., Katz, Y. J., Yablon, Y., & Robbins, M(2004). Religiosity, personality, and happiness: A sturdy among Israeli male undergraduates. Journal of Happiness studies, 5, 315-333.
Glasser, W, (1985). Control theory: A new explanation of how  We control our lives. New York, Harper & Row.
Jiraporn ,Pornsit & Tong, Shenghui(2014)Does religious piety inspire corporate social responsibility (CSR)? Evidence from historical religious identification.Applied Economics Letters ,Volume 21(16).
Krohne, M (2000). The assessment of dispositional vigilance and cognitive avoidance. Journal of cognitive therapy, 24,(3)297-377.
Krueger, B., Kahneman., D,. Schkade., D., Schwarz. , & N., Stone, A(2009). National time accounting: The currency of life. International Journal for the psychology of religion, 15, 73-93.
McFarland MJ(2010). Religion and Mental Health Among Older Adults: Do the Effects of Religious Involvement Vary by Gender? J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci. 2010; 65B(5): 621–30.
Mysers D.(2000) The friends, funds, and faith of happy people. American psychology.; 55: 56-67.
Nabil A. Ibrahim, Donald P. Howard and John P. Angelidis(2008)The Relationship between Religiousness and Corporate Social Responsibility Orientation: Are There Differences between Business Managers and Students? ,Journal of Business Ethics.Vol. 78, No. 1/2, pp. 165-174.
Paquette, Mary,(2006). The Science of Happiness, Perspectives in Psychiatric Care, vol.42.
Rashid, T., & Seligman, M. E. P. (2013).  Positive  psychotherapy  in current psychotherapies(10th ed).By R. J.  Corsini & D. Wedding, Belmont, CA: Cengage.
Raziyeh Meyzari Ali 1, Zahra Dasht Bozorgi(2016). The Relationship of Altruistic Behavior, Empathetic Sense, and Social Responsibility with Happiness among University Students. Practice in Clinical Psychology. Volume 4, Number 1
Rodriguez-Muñoz A, Sanz-Vergel AI.( 2013) Happiness and well-being at work: A special issue introduction. Revisit de Psychologies Organizations.; 29(3): 95-7.
Schulz-Hardt,S.,Thurow-kroning, B.&Frey , D. (2009). Preference- based escalation: A new interpretation for the responsibility effect in escalating commitment and entrapment. Organizational Behavior and Human Decision Processes,108,175-186.
Shafiabady ,A. Maryam Gholamzadeh Jofreh1, Ali Delavar2 & Masoumeh Esmaeeli (2016).Formation and Determination of Psychometric Features Pertaining to Happiness Inventory, Global Journal of Health Science; Vol. 9, No. 6; 2017:55-65.
Singh, K.(2009). NEO-PI-R factor structure in college students. Journal of the Indian Academy of AppliedPsychology, 35(1), 17-25.
Thoresen CE, Harris HS(2002). Spirituality and health: What’s the evidence and what’s needed? AnnBehav Med; 24(1): 3-13.
Vennhoven, R. (1988). The utility of Happiness. Sosial indicators Resarch. 20, 254-333.
دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)
دوره 25، شماره 2 - شماره پیاپی 54
دین و ارتباطات
اسفند 1397
صفحه 71-110