بررسی ابعاد آموزش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت رسانه دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد مدیریت رسانه دانشگاه تهران

چکیده

وزارت آموزش و پرورش، به عنوان یکی از رسمی‌ترین سازمان‌های آموزشی در کشور عمل می‌کند. نقش این سازمان به عنوان مبدأ تحولات در جامعه پررنگ است. در دنیای رسانه‌ای شده امروز، این گروه به عنوان مرکز علم جامعه تحت تأثیر فعالیت‌های رسانه‌ای داخل و خارج از کشور قرار دارند. هدف این پژوهش بررسی ابعاد آموزش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور، در راستای ارتقا سطح سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی است. نتایج نشان می‌دهد این ابعاد شامل: 1)روش‌های آموزش، 2) سطوح آموزش، 3) تفکیک رسانه‌ها، 4) تعیین جامعه هدف، 5) محتوای آموزش، می‌شوند. در این پژوهش جامعه هدف، معلمان و مربیان سازمان آموزش و پرورش هستند. بر اساس یافته‌ها تعیین این ابعاد نقش مهمی در ارتقای سطح سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی جامعه هدف دارد. جامعه آماری پژوهش حاضر خبرگان حوزه سواد رسانه‌ای بوده و داده‌ها براساس مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شدند تا آنجایی که اشباع نظری حاصل شود. روش پژوهش نیز تحلیل تم است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of the Dimensions of Media and Information Literacy in the Formal and Public Education System of the Country

نویسندگان [English]

  • Seyed Mahdi Sharifee 1
  • Sajjad Karami Namivandi 2

1 Assistant Professor of Media Management, Faculty of Management, University of Tehran,

2 M.A of Media Management Faculty of Management, University of Tehran

چکیده [English]

The Ministry of Education is one of the most formal educational institutions in the country and has a substantial role as a source of social development. In today's media dominated world, this group, as the center of community science, is under the influence of media activities inside and outside the country. The purpose of this study was to investigate the dimensions of media and information literacy in the formal and public education system of the country, in line with upgrading the media and information literacy. The results indicate that these dimensions include: 1) training methods, 2) educational levels, 3) separation of the media, 4) determining the target community, and 5) educational content. In this research, the target community refers to teachers and educators engaged in the education organization. Based on the findings, determining these dimensions has an important role in improving the media and information literacy of the target
community. The statistical population of the study was media literacy experts and the data were collected based on semi-structured interviews, as far as theoretical saturation is achieved. The research method was theme
analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Media Literacy
  • Education of Media Literacy
  • Formal Education and Public Education
اشرفی‌ریزی، حسن؛ رمضانی، ا‌میر؛ آقاجانی، حامد؛ کاظمپور، زهرا (1392)‌ «بررسی میزان سواد رسانه­ای و اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان»، فصلنامه نظام­ها و خدمات اطلاعاتی،‌ سال دوم، شماره 2، پیاپی 6، بهار، صص 91-34.
اکبری داریان، سعیده؛ محمدی، فرناز، و شاکری، صدیقه، (1391)، «سنجش سواد اطلاعاتی مراجعه‌کنندگان سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران بر اساس استانداردهای (ACRL)»، نظام­ها و خدمات اطلاعاتی، 1(2)، 85-96
اسمعیل پونکی الهام؛ اسمعیلی گیوی محمدرضا؛ فهیم نیا فاطمه (۱۳۹۴) «سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی و تأثیر آن‌ها بر قابلیت‌های کارآفرینی»، تعامل انسان و اطلاعات. ۲ (۴)
بختیارزاده، اصغر (1381)، بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه الزهرا. پایان­نامه کارشناسی ارشد . تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشکده مدیریت و اطلاع­رسانی پزشکی.
برجیان، مهشید و خسروی، فریبرز (1391). مهارت سواد اطلاعاتی کتابداران و میزان انطباق آن با استاندارد (ACRL) در کتابخانه ملی ایران‌. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 23(2)،191-178
بشیر، حسن؛ جعفریان، مجید‌ (1396). «کاوش در فرآیند تأثیر نرم‌افزارهای قرآنی بر فهم قرآنی کودکان از دیدگاه مادران». دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی دین و ارتباطات، 24(51)، 171-197.
پندپذیر، معصومه و چشمه سهرابی، مظفر‌ (1389). «بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه بر اساس مدل شش مهارت بزرگ آیزنبرگ و برکویتز». تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، 16(2)، 137-115
حاجی حیدری، حامد و یزدیان، امیر (1390)، «سنجش و کاربست الگاوی ‌پنج‌ سطحی‌ سواد ‌رسانه‌ای انتقادی‌: مطالعه موردی دانشجویان دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران». مجله جهانی رسانه ـ نسخه فارسی، 6(2)، 57-30
دهقان‌شاد، هوریه؛ کوکنده، سیدمحمد (1391)، «بررسی ضرورت آموزش سواد رسانه‌ای کودکان و نوجوانان از نگاه متخصصان آموزش و پرورش شهر تهران»، مطالعات رسانه، سال 7، شماره 16، بهار.
روشندل اربطانی، طاهر؛ بشیر، حسن؛ پورعزت، علی‌اصغر؛ حسینی، سید جمال‌الدین‌ (1394)، «طراحی مدل سازگارسازی رسانه‌گری آیین زیارت در شبکه‌های اجتماعی». دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی دین و ارتباطات، 22(48)، 63-86.
صیفوری، ویدا و غفاری، سعید (1390)، «سواد اطلاعاتی دانشجویان سال آخر دوره کارشناسی دانشگاه رازی کرمانشاه». نظام­ها و خدمات اطلاعاتی، 1(1)، 95-108
طبیب‌نیا، ویدا (1384)، بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی‌ ]پایان نامه کارشناسی ارشد[. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات
کاشی نهنجی، وحیده (1390)‌، سواد اطلاعاتی در مدارس، ترجمه و تألیف وحیده کاشی نهنجی، تهران: نشر کتابدار.
باکینگهام، د. (1389)، آموزش رسانه­ای: یادگیری، سواد رسانه­ای و فرهنگ معاصر. (سرافزار،ح. مترجم) تهران: دانشگاه امام صادق (7).
سپاسگر، ملیحه (1384)، «رویکردهای نظری به سواد رسانه‌ای»، سال دوازدهم‌، فصلنامه پژوهش و سنجش، شماره 44 ، زمستان 1384.
کرمی نامیوندی، سجاد‌ (1395).  http://shabestan.ir/detail/News/585477
عدلی‌پور، صمد؛ میرمحمدتبار، سید احمد؛ یزدخواستی، بهجت‌ (1394). «تحلیل ثانویه تحقیقات موجود درباره شبکه اجتماعی فیس‌بوک‌، جوانان ایرانی و نظم جامعه». دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی دین و ارتباطات، 22(48)، 87-115.
کرمی نامیوندی، سجاد (1395). طراحی الگوی سیاست­گذاری آموزش سواد رسانه­ای درنظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور. ]پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت رسانه[. تهران: دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت.
کرمی نامیوندی، سجاد؛ شریفی، سید‌مهدی؛ جنوی، المیرا‌ (1396). «شناسایی راهکارهای افزایش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی اعضای هیئت‌علمی و دانشجویان دانشگاه‌‌های کشور». پژوهش‌های ارتباطی، 24(92)، 99-124.
مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران‌، 1390
محسنیان راد، مهدی (1369)، ارتباط شناسی‌، تهران: انتشارات سروش
سلیمان، س؛ خسروی، ف؛ حداد، ز‌ (1392). «ارزیابی سواد رسانه­ای دانشجویان و دانش­آموزان شهر تهران». مجله جهانی رسانه (16).
احمدیان راد، حمیده (1386)‌، معنی تازه سواد در قرن 21.  http://www.ayandeh.com/pagel.phpp news_id=3901
بهرامپور، شعبانعلی (1383)، «انسجام اجتماعی در جامعه اطلاعاتی: نیم نگاهی به وضعیت ایران»، سمینار ایران ­و جامعه اطلاعاتی.
باهنر، ناصر؛ چابکی درزابی، رامین (1392)، «تحلیل سیاست‌های سواد رسانه‌ای در سه نهاد فرهنگی و ارتباطی ایران». دوفصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در رسانه و فرهنگ.
تقی زاده، عباس؛ کیا، علی اصغر‌ (1393). «نیازسنجی برنامة آموزش سواد رسانه‌ای در مدارس». فصلنامه مطالعات فرهنگ – ارتباطات، 15(26)، 79-104.
شکرخواه، یونس (1385). «سواد رسانه‌ای: یک مقاله عقیده‌ای‌«، فصلنامه رسانه،17(4)،27-32.
شیباتا، کونیومی (2004)‌، «تحلیل رویکرد انتقادی در سواد رسانه‌ای: مطالعات تطبیقی بین ژاپن و کانادا»، فصلنامه رسانه‌،13(2)،78-87.
نصیری، بهاره؛‌ عقیلی، سید وحید (1391)، «بررسی آموزش سواد رسانه‌ای در کشور‌های کانادا و ژاپن»‌، فصلنامه علمی پژوهشی نوآوری‌های آموزشی‌، 41، 162-137.
مصطفوی آلانق، مهدی (1394)، «‌صداو سیما و رویارویی با آسیب‌های رسانه‌های نوین». فصلنامه ره‌آورد نور، شماره 52، سال چهاردهم / پیاپی 69 / پائیز 1394
هاشمی، شهناز (1393)، «بررسی نقش رسانه در نظام تربیتی سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش: تأکید بر ضرورت آموزش سواد رسانه‌ای». فصلنامه رسانه، 25(4)، 5-18.
صلوتیان، سیاوش؛ حسینی، سید بشیر، معتضدی، سینا‌ (1395)، «طراحی الگویِ آموزش سواد رسانه‌ای به نوجوانان»، مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 5(10)، 50-75.
Ameican library Assosiation. (2000). American Library Association Presidential Committee on Information Literacy. Access in: http://www.ala.org/acrl/ standards/informationliteracycompetency (Last access Agust 2016).  Association of College & Research Libraries (ACRL) (2003).  
Boles, Derek , The Language of Media Literacy: A Glossary of Terms, 2002, http://www.Medialit.org/reading
Cohen C, Kahne J. Participatory politics: new media and youth political action. 2012. Available at: http:// dmlcentral.net/wp-content/uploads/ fies/ypp_survey_body_cover.pdf. Accessed May 23, 2016
Frau-Meigs, D. (2013) Transliteracy.Sense-making Mechanisms for Establishing E-Presence.
Grizzle A, Moore P,, Dezuanni M, Asthana S, Wilson C, Banda F, Onumah C. Media and Information Literacy: Policy and Strategy Guidelines. Paris, France. The United Nations Educational, Scientifi and Cultural Organization; 2013
Hashemi, S., & Soltanifar, M. (2011). Analysis of Internet Literacy among Students Compared to Their Trainers and Parents in Tehran. In Proceeding of the 2011 International Conference on Social Science and Humanity.
Hobbs, R., & Frost, R. (2003). Measuring the acquisition of medialiteracy skills. Reading research quarterly, 38(3), 330-355.
Livingstone, Sonia; Thumim, N. Assessing the Media Literacy of UK Adults, Edited by Livingstone, S.; Bovill, M. Lawrence Erlbaum Associates, 2001.
Livingstone, S. (2009). On the mediation of everything: ICA presidential address 2008. Journal ofCommunication, 59 (1), 1–18
Lincoln, Y.S. & E. Guba. 1985. Establishing Trustworthiness, Naturalist Inquiry. Newbury Park, LA ,Sage
Mader, S. (2012). Transforming Students into Scholars: Creating MIL Competencies through Communicating Research. Paper presented at the International Conference on Media and Information Literacy for Knowledge Societies, Moscow, Russian Federation.
Piscina, T. Ramirez de la, Basterretxa J. I, Jimenz E. Report about the media literacy situation in the Basque. School Community 2011;XVII(36): 157-164.
Saleh, I. (2012). Media and Information Literacy in South Africa: Goals and Tools. Comunicar, 20(39), 35- 43
Kurbanoghlu, S. (2003). Self-efficacy; a concept closely linked to information literacy and lifelong learning. Journal of Documentation, 59(3), 635-646.  
Moeller, S., Joseph, A.; Lau, J.; & Carbo, T. (2011). Towards media and information literacy indicators. Paris: UNESCO. Moscow-declaration-on-media-and-information-literacy. (2012). Access in:http://www.ifla.org/publications/moscow-declaration-on-media-and-information-literacy (Last access Agust 2016).  
UNESCO (2013). Global media and information literacy assessment framework country readiness and competencies. France: UNESCO.  
The design of Media and Information Literacy. Paper presentedat the International Conference on Media and Information Literacy for Knowledge Societies, Moscow, Russian Federation. (GAPMIL) Global Alliance for Partnerships of Media and Information Literacy-June 2017
Turner, K. H., Jolls, T., Hagerman, M. S., O’Byrne, W., Hicks, T., Eisenstock, B., & Pytash, K. E. (2017). Developing digital and media literacies in children and adolescents. Pediatrics, 140(Supplement 2), S122-S126.‏
Thoman, E. (1995). Media Literacy Education Can Effectively Combat Media Violence.
Wilson, C., Grizzle, A., Tuazon, R., Akyempong, K., & Cheung, C. K. (2013). Media and information literacy curriculum for teachers.UNESCO.
Wilson, C. (2012). Media and Information Literacy: Pedagogy and Possibilities. Comunicar,20(39), 15- 22.