دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)

بررسی رابطه عفاف و محبوبیت نقش در شخصیت‌های زنِ فیلم‌های سینمایی پربیننده تلویزیون

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ارتباطات و رسانه دانشگاه صدا و سیما

2 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف این پژوهش بررسی رابطه محبوبیت نقش و عفاف در شخصیت‌های زنِ فیلم‌های پربیننده تلویزیون است. دلیل اصلی توجه به این امر، نقش شخصیت‌ها و ستاره‌های محبوب فیلم‌ها در شکل‌دهی به نگرش و رفتار مخاطبان است که با ارائه الگوهای مناسب در زمینه ترویج و تبلیغ عفاف می‌تواند به‌ عنوان یکی از منابع اصلی جامعه‌پذیری عفاف ایفای نقش کند. این تحقیق با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی انجام گرفته است و در این راستا، نمونه آماری با 36 فیلم از جامعه آماری پربیننده‌ترین فیلم‌های سینمایی پخش شده از تلویزیون انتخاب شده است. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از نرم‌افزار spss و آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون خی‌دو یا مجذور کای) با خطای نوع اول 5 درصد استفاده شد. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که در فیلم‌های مورد بررسی، تصویر مناسبی از وضعیت عفاف در شخصیت‌هایی که می‌توانند به ‌عنوان الگو انتخاب شوند یعنی کسانی که دارای محبوبیت نقش هستند دیده نمی‌شود. به ‌طورکلی عملکرد فیلم‌های پربیننده تلویزیون در تبلیغ و ترویج فرهنگ عفاف از طریقِ ارائه الگوها و اسوه‌های حسنه، مطلوب نبوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Relation between Chastity and Actresses’ Popularity in TV Hit Feature Films' Female Cast

نویسندگان [English]

  • Mohsen Shakerinejad 1
  • Saeid Bagheri 2

1 Assistant Professor of Communication and Media at Iran Broadcasting University

2 PhD student of Communication Sciences, Allameh Tabataba'i University

چکیده [English]

The research purpose is to examine the role of feature films' popular cast in shaping the audience’s attitude and behavior, since these characters can act as suitable models for people’s acceptance of chastity. The research method has been quantity analysis and its statistic population consisted of 36 hit feature films broadcast on TV. To analyze the data we used spss software together with descriptive and inductive statistics with 5% first type error. The results show that the specified films are lacking in appropriate characterization in regard to sticking to chastity, so they could not be taken as role models for the viewers. In general, one could say that TV hit feature films have failed to promote the culture of chastity by offering models.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Role Popularity
  • Chastity
  • Long Feature Films
  • Model Example
  • Analysis of Quantity Content
آزادمنش، حمیرا (1382). بررسی عوامل الگوبرداری از بازیگران سینما و تلویزیون در دختران دوره سوم دبیرستان شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات. 
اطیابی، سیده فریبا (1387). الگوپذیری و نقش آن در اجتماعی شدن فرزندان. ماهنامه آموزشی و تربیتی پیوند. شماره 348، صص 7-25.
باهنر، ناصر. علم‌الهدی، سید عبدالرسول (۱۳۹۲). هنجارهای عفاف و حجاب اسلامی در سیما و سینما (تحلیل تطبیقی سیاست‌ها). فصلنامه مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، سال چهاردهم، شماره ۲۱.
بدرالدین و ططری (۱۳۹۲). مبانی کلی ارتباط جمعی. تهران: نشر ماهان.
پیشوایی، فریده. رضایی، مریم (1386). حجاب و عفاف در سیما. قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
توکل، محمد (۱۳۸۹). جامعه­شناسی علم. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
جکسون‌ هاریس، ریچارد (۱۳۹۰). روان‌شناسی شناختی وسایل ارتباط‌جمعی. (حسن اسدزاده. اسماعیل سعدی‌پور. منیژه شهبازخان، مترجمان). تهران: انتشارات مرکز تحقیقات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
حیدری، سید عبدالکریم. محمدی، زهرا (1390). ضرورت وجود الگو برای زنان مسلمان. فصلنامه طهورا، سال چهارم، شماره هشتم، بهار 1390، صص 42-15
خبرگزاری فارس (۹۱/۰۸/۲۰). بیننده ۶۰ میلیونی شبکه نمایش خانگی؛ سینمای خانگی مهم‌تر از سینما. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910820000331
خوش‌فر، غلامرضا؛ باقری، فاطمه؛ برزگر، سمیه؛ نورمحمدی، لیلا (۱۳۹۴). بررسی عوامل مؤثر بر گرایش به حجاب و راهکارهای ارتقاء آن: مطالعه موردی شهروندان شهر گرگان. فصلنامه مطالعات توسعة اجتماعی- فرهنگی، دوره سوم، شماره ۴، بهار ۱۳۹۴، صص ۴۷-۷۳.
رأفت، شفیقه (۱۳۹۴). عملکرد رسانه تلویزیون در ترویج عفاف و حجاب. دوفصلنامه علمی تخصصی مطالعات پژوهشی زنان، سال دوم، شماره دوم، بهار و تابستان ۱۳۹۴.
رانستاین، نات و دیگران (1371). کودک و تلویزیون: برگزیده مقالات سمینار ارزیابی برنامه‌های کودک و نوجوان صداوسیما (جلد 2). ترجمه مهرداد غروی. تهران: انتشارات سروش.
رجبی، محمدحسن (۱۳۷۸). بررسی عملکرد وزارت فرهنگ و ارشا اسلامی (۱۳۷۹- ۱۳۷۶). نشریه مجلس و پژوهش، سال هشتم، شماره ۲۹.
رضائیان، علی (۱۳۹۰). مبانی مدیریت رفتار سازمانی. تهران: انتشارات سمت.
رضوانی، مهران. فنایی مرحمت، لیلا (۱۳۹۱). بهبود نظام توزیع در شبکه‌ نمایش خانگی با رویکرد XTRIZ. فصلنامه توسعه کارآفرینی، دوره پنجم، شماره سوم. صص ۱۸۵-۲۰۳.
سازمان ملی جوانان (1381). وضعیت و نگرش و مسائل جوانان ایران. تهران: روناس.
سیاست‌های اجرایی افق رسانه (1385).
شورای عالی انقلاب فرهنگی (۱۳۸۳). راهکارهای اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب.
طیبی‌نیا، موسی. احمدی، حبیب (۱۳۹۲). مدل‌یابی معادلات ساختاری حجاب و عفاف. فصلنامه علمی پژوهشی زن و جامعه، سال چهارم، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۲. صص ۴۵-۶۶.
کوئن، بروس (1384). درآمدی بر جامعه‌شناسی. (محسن ثلاثی، مترجم). تهران: نشر توتیا.
لاسول، هارولد (۱۳۸۳). ساخت و کارکرد ارتباطات در جامعه. (غلامرضا آذری، مترجم). تهران: انتشارات خجسته.
ماهینی، انسیه؛ خسروپناه، عبدالحسین (1388). راهکارهای ترویج پوشش اسلامی در بین دختران دانشجو. فصلنامه معرفت در دانشگاه اسلامی. سال سیزدهم، شماره 3، صص 81–53.
محمدی، اصغر (1384). عوامل مؤثر بر گرایش به بدحجابی در بین دختران و زنان شهر اصفهان. فصلنامه تخصصی جامعه‌شناسی، سال اول، شماره 4.
مختاریان پور، مجید؛ گنجعلی، اسدالله (۱۳۹۰). نهادی‌سازی عفاف و حجاب در جامعه؛ رویکردی فرایندی. فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره چهارم شماره ۲، تابستان ۱۳۹۰، صص ۱۵۱ – ۱۱۷.
مظفری، افسانه (۱۳۹۴). نقش رسانه‌های جمعی در توسعه پایدار با رویکرد توانمندسازی زنان. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران. سال هفتم، شماره سوم، تابستان ۱۳۹۴، صص ۱۳۷ – ۱۲۳.
مک‌کوایل، دنیس (۱۳۸7). مخاطب‌شناسی. چاپ چهارم. (مهدی منتظر قائم، مترجم). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
مهرداد، هرمز (۱۳۸۸). نظریات و مفاهیم ارتباط جمعی. تهران: نشر فاران.
مهدی‌زاده، سید محمد (1389). نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی. تهران: همشهری.
ویندال، سون؛ سیگنایتزر، بنو؛ اولسون، جین (۱۳۸۷). کاربرد نظریه‌های ارتباطات. (علیرضا دهقان، مترجم) تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
هرمزی‌زاده، محمدعلی (1374). بررسی ارزش‌های اسلامی در سریال‌های همسران و آپارتمان. تهران: مرکز مطالعات تحقیقات و سنجش برنامه‌ای سازمان صداوسیما.
Baran, Stanely J. & Davis, Dennis K. (2015). Mass Communication Theory. Foundation, Ferment, and Future. 7th edition. Stamford, CT: Cengage Learning.
Noble, G. (1975). Children in front of the small screen. London: Constable.
Rosengren, K.E (1992). The structural invariance of change: Comparative studies of media use (some results from Sweden research program). In J. G. Blumer,J. M. McLeod, & K.E. Rosengren (Eds.), Comparatively speaking: Communication and culture across space and time, (pp. 140-178). Newbury Park, CA: Sage.
Mehta, sh. (2010), Commodity Culture and Porous Socio-Religious Boundaries. Muslim Women in Delhi. South Asia Research, Vol. 30, No. 1, PP: 1-24
دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)
دوره 26، شماره 1 - شماره پیاپی 55
شهریور 1398
صفحه 99-114