دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)

بررسی ابعاد و اجزای ذهنی مشارکت جمعی در پیاده روی اربعین

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دکتری جامعه شناسی و پژوهشگر پژوهشکده مطالعات فناوری

چکیده

در طول تاریخ تشیع؛ مناسک عاشورایی، آمیختگی شدیدی با وجدان جمعی پیروان این مذهب داشته است. در این میان آیین پیاده­روی اربعین که در سال‌های اخیر تحولات شگرفی را به خود دیده، یک پدیدۀ اجتماعی - فرهنگی ویژه و چندوجهی است که از زوایا و مناظر مختلف پژوهشی از جمله معنا و سازوکارهای درونی شایستۀ تأمل و توجه است. ازاین‌رو مقاله حاضر قصد دارد با تمرکز بر میدان مشارکت جمعی در پیاده­روی اربعین ضمن تفکیک این میدان به سه‌لایه آشکار، نیمه‌آشکار و پنهان به توصیف ویژگی­های متمایز و منحصربه‌فرد ابعاد و اجزای پنهان این میدان اجتماعی و یا به عبارتی جهان ذهنی مشارکت‌کننده بپردازد. برای نیل به این هدف 17 مصاحبه با خادمین و موکب­داران ایرانی به‌عنوان گروهی که بیشترین سطح و حوزۀ درگیری را با پدیده پیاده­روی اربعین دارا هستند؛ پیش گرفته شده است. بررسی و واکاوی محتوای مصاحبه­ها با کمک ترکیبی از روش‌های تحلیل مضمون و نمونه­سازی آرمانی صورت گرفت. در نهایت پس از سه مرحله کدگذاری، 13 مضمون فرعی در توضیح جهان ذهنی مشارکت‌کننده پیاده­روی اربعین استخراج شد که ذیل چهار مضمون اصلی ایستارها، ایماژها، انگاره­ها و تفسیرها جای‌گذاری و تشریح گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Dimensions and Subjective Parts of Collective Participation in Arbaeen Pilgrimage

نویسنده [English]

  • sedigheh ramezani

Ph. D. of Sociology and Researcher at Institute of Technology Studies

چکیده [English]

   Throughout Shia’s history, the rites of Ashura have been profoundly intermingled with the followers’ collective conscience. Arbaeen pilgrimage, for example, which has undergone remarkable developments in recent years, has become a special and multifaceted socio-cultural phenomenon that deserves reflection from various research angles and perspectives including its meaning and internal mechanisms. This article, therefore, aims to focus on the collective participation in Arbaeen march while dividing its scope into three layers: open, semi-hidden, and hidden to describe the unique and distinctive features of it, especially the subjective or mental world of participants. To achieve this goal, 17 interviews were conducted with Iranian servants and caretakers who have the highest level and scope of engagement with the phenomenon. The content of the interviews was analyzed by using a combination of thematic analysis and ideal typing techniques. Finally, after three coding steps, 13 sub-themes were extracted to explain the participants’ mental world, summarized and described under four main themes of states, images, schemas, and interpretations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arbaeen
  • States
  • Images
  • Schemas
  • Interpretations
امین، محسن. (1394). پیاده­روی اربعین به‌مثابه ارتباطات آیین شیعی، به راهنمایی عبدالله گویان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات گرایش مطالعات سیاست گذاری، گرایش سیاستگذاری عمومی، دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۹۴.
انگوتی، زینب. (1396). چگونگی و دلایل حضور و مشارکت زنان ایرانی در پیاده‌روی اربعین، پایان‌نامه دانشکده رفاه، استاد راهنما: میثم فرخی.
بوردیو، پیر. (1391). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت­های ذوقی، ترجمه: حسن چاوشیان، نشر ثالث.
پویافر، محمدرضا. (1397). الگوی فعالیت ها وتجربه خیر دینی در آیین پیاده‌روی اربعین، بنیاد خیریه راهبری آلاء، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران و پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
خاشعی، وحید. (1392). درآمدی نظری بر تصمیم­گیری راهبردی حکمت بنیان، فصلنامه مدیریت اسلامی، سال 23، شماره 2: ۴۳-۶۶.
درودیان، محمد جواد. (1397). منظر معنوی رویداد پیاده­روی اربعین حسینی؛ مجله منظر، 10 (45): 56-65.
درویشی سه تلانی، فرهاد و سید محمدغفار نیکنام راد (1395) بررسی ایستارهای دانشجویان نسبت به سیاست خارجی دولت­های نهم و دهم، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال یازدهم، شماره 3: 51-78.
رضاییان، علی و سونا بایرام زاده. (1395). واکاوی شکست سیاست­های هم­تکاملی صنعت بانکداری و فناوری اطلاعات در ایران، فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره دوم، شماره 3: 31-55.
رضوی زاده، ندا. (1396). ادراک و تجربۀ زیستۀ زائران پیادۀ ایرانی در عراق، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 6، شماره 4: 595-631.
صرامی، عارفه و اصغر فهیمی­فر. (1397).تصویر، ایماژ و ادراک بصری، نشریه هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، دوره 23، شماره2.
فرجی، امین و محمدمهدی ذوالفقارزاده کرمانی و رضا باقری کاهکش. (1396). تحلیلی بر تدوین الگوی سرمایه اجتماعی شهری بر مبنای جریان اربعین، مدیریت سرمایه اجتماعی، دوره 4، شماره 4: 475-499.
محسنی، منوچهر و جاراللهی، عذرا. (1382). مشارکت اجتماعی در ایران، تهران، آرون.
مولانا، حمید. (1375). رسانه‌ها و انگاره‌سازی، ترجمه: غلامرضا تاجیک، رسانه، سال هفتم، شماره دوم: 10-17.
 
Bourdieu, P. (1993) Sociology in Question (trans. R Nice). London: Sage Publications.
Drury, J. &  Reicher, S.D. (2005). “Explaining enduring empowerment: A comparative study of collective action and psychological outcomes.” European Journal of Social.
Drury, J. & Reicher, S.D. (2000). Collective action and psychological change: The emergence of new social identities. British Journal of Social Psychology, 39, 579-604.
International Encyclopedia of the Social Science, 1972, vol. 3-4, Reprint Edition, New York & London, Macmillan Company & The Free Press.
Neville, F. & Reicher, S.D. (2011). The experience of collective participation: Shared identity, relatedness and emotionality. Contemporary Social Science, 6, 377-396.
Psychology, 35, 35–58.
Reicher, S. D. (2011). Mass action and mundane reality: an argument for putting crowd analysis at the centre of the social sciences. Contemporary Social Science, 6, 433-450.
Reicher, S.D. & Haslam, S.A. (2010). Beyond help: a social psychology of collective solidarity and social cohersion. In S. Sturmer & M. Snyder (Eds.) The Psychology of Prosocial Behavior. London: Wiley.
Tajfel, H., & Turner, J.C. (1979). An integrative theory of intergroup conflict. In: Austin, W. & Worchel, S., eds. The social psychology of intergroup relations. Monterey, CA: Brooks/Cole, 33-47.
Turner, J., Hogg, M., Oakes, P., Reicher, S. D., & Wetherell, M. (1987). Rediscovering the social group: A self-categorization theory. Oxford: Blackwell.
Van Zomeren, M., Spears, R., Leach, C., & Fischer, A. (2004). Put your money where your mouth is! Explaining collective action tendencies through group-based anger and group efficacy. Journal of Personality and Social Psychology, 87, 649 – 664.
دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)
دوره 27، شماره 1 - شماره پیاپی 57
دین و ارتباطات
شهریور 1399
صفحه 357-384