دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)

شاخص‌های اخلاق اسلامی در اخبار صداوسیما جهت افزایش اعتماد سیاسی مخاطبان به حکومت (مطالعه موردی: خبر 21 شبکه اول سیما)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه تهران

2 دانشیار دانشکده ارتباطات دانشگاه صداوسیما

چکیده

اعتماد سیاسی یکی از انواع اعتماد است که به رابطه دولت و مردم می‌پردازد. افزایش اعتماد سیاسی موجب تعامل بیشتر مردم و دولت و افزایش مشارکت سیاسی می‌شود. به دلیل اهمیت رسانه ملی در هدایت افکارعمومی، پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی و با رویکرد قیاسی به مطالعه چگونگی پوشش خبریِ مهم‌ترین شاخص‌های اخلاقیِ توصیه‌شده در دین اسلام به حاکمان اسلامی به‌منظور افزایش اعتماد سیاسی مخاطبان به حکومت سیاسی، در اخبار تلویزیونی صداوسیما پرداخته است. برای تحلیل دقیق‌تر و عینی‌ترِ نمونه‌های موردمطالعه، از داده‌های کمی نیز استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، بخش‌های خبر تلویزیونی ساعت 21 شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران است که هر یک از اخبار در این بخش خبری، به‌عنوان واحد مشاهده‌ و واحد تحلیل در نظر گرفته شده است. بر اساس یافته‌های پژوهش، 92/25درصد از کل اخبار ساعت 21 شبکه اول سیما، به شاخص‌های افزایش اعتماد سیاسی به حکومت بر اساس معیارهای اخلاق اسلامی پرداخته است و از این میزان، 09/38درصد مقوله‌ها، به ویژگی‌های فردیِ مسئولانِ حکومت اسلامی در جهت اعتماد‌افزاییِ مخاطبان به حکومت سیاسی در جامعه اشاره داشته‌اند و مابقی یعنی 90/61درصد، رفتار مسئولین حکومت با مردم را موردتوجه قرار داده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد در همه تولیدات خبر تلویزیونی 21 شبکه اول شیما، به زیر مقوله‌های «داشتن تقوای الهی»، «پرهیز از رفاه‌زدگی و دنیا‌پرستی مسئولین حکومت»، «مدارا‌کردن و رفق با مردم» و «قرارگیری هر شخص یا نهاد در جای خود» هیچ توجه و اشاره‌ای نشده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Characteristics of Islamic Ethics in IRIB News to Increase the Political Trust of the Audience in the Government (Case Study: 21 O’clock News of Channel 1)

نویسندگان [English]

  • Morteza Shams 1
  • Ardeshir Zabolizadeh 2

1 PhD student in Communication Sciences, University of Tehran

2 Associate Professor, Faculty of Communication, Radio and Television University

چکیده [English]

Political trust is one of the types of trust that deals with the relationship between the government and the people. Increasing political trust will lead to greater interaction between the people and the government and increase political participation. Due to the importance of national media in guiding public opinion, the present study uses qualitative content analysis and a comparative approach to studying how news coverage has paid the most important ethical indicators recommended in Islam to Islamic rulers to increase audience political trust in political news at IRIB. Quantitative data have been used to analyze the samples more accurately and objectively. The statistical population of the study is the TV news sections of 21:00 of the First Channel of IRIB. Each of the news items in this news section is considered as a monitoring unit and an analysis unit. According to the research findings, 25.92% of the total news at 9 pm on the First Channel of the IRIB TV has dealt with the indicators of increasing political trust in the government based on Islamic ethics criteria. Individuals in charge of Islamic government have pointed to the government's political trust in society in order to increase audience trust, and the rest, 61.90 percent, have noted the government's treatment of the people. Otherwise that in news 21 covered the topics "having divine piety", "avoiding the welfare and secularism of government officials", "tolerating and sympathizing with the people" and "placing any person or institution in its place, no attention has been paid.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Media
  • Islamic Ethics
  • Political Trust
  • News
  • IRIB
امام خمینی، روح­الله (1386). صحیفه امام، جلد هفتم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خوانساری، سیدجمال‌الدین‌محمد (1360). شرح غررالحکم و دررالکلم. تصحیح: سید جلال‌الدین ارموی. تهران: دانشگاه تهران.
دشتی، محمد (1379). ترجمه نهج‌البلاغه. قم: مشرقین.
ردادی، محسن (1390). نظریه اعتماد سیاسی با تأکید بر گفتمان اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادق
فیض‌االاسلام، سید علی‌نقی (1375). ترجمه و شرح نهج‌البلاغه. تهران: سپهر.
مجلسی، محمدباقر (1360). بحارالانوار: الجامعه لدرر أخبار الائمه الأطهار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1377). اخلاق در قرآن، جلد دوم، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مهدوی‌کنی، محمدرضا (1395). نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
نهج‌البلاغه (1378). ترجمه: عبدالمحمد آیتی. تهران: دفتر فرهنگ اسلامی.
مقاله­ها
امام‌جمعه‌زاده، سید جواد و مهرابی کوشکی، راضیه (1392). «بازنمایی معنای اعتماد سیاسی در زندگی سیاسی امام خمینی (رحمت‌الله)». فصلنامه پژوهش‌نامه انقلاب اسلامی. شماره هشتم، سال سوم، صص 73-92.
ایمان، محمدتقی و نوشادی، محمودرضا (1390). «تحلیل محتوای کیفی». فصلنامه پژوهش. شماره دوم، سال سوم، صص 15-44.
تبریزی، منصوره (1393). «تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی». فصلنامه علوم اجتماعی.شماره شصت و چهارم، سال بیست و یکم، صص 105- 138.
جهانگیری، جهانگیر و ابوترابی زارچی، فاطمه (1391). «تحلیل عوامل مرتبط با اعتماد سیاسی دانشجویان، پیمایش در میان دانشجویان دانشگاه شیراز»، دوفصلنامه دانش سیاسی. شماره دوم، سال هشتم، صص 5-26.
حسینی بهشتی، سید علیرضا و هادوی، حسین (1385). «ﻧﻘﺶ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩﺳﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ (رحمت‌الله)»، فصلنامه نامه علوم اجتماعی. شماره بیست و نهم، سال هجدهم، صص 113-132.
خسروپناه، عبدالحسین (1383). «ترابط دین و اخلاق از دیدگاه استاد مصباح». کتاب نقد. شماره سی، صص 22-40.
سردارنیا، خلیل­الله؛ قدرتی، حسین و اسلام، علیرضا (1388). «تأثیر حکمرانی خوب و سرمایه اجتماعی بر اعتماد سیاسی: مطالعه موردی؛ شهرهای مشهد و سبزوار»، پژوهش‌نامه علوم سیاسی، شماره هفدهم، دوره پنجم، صص 165-135.
شایگان، فریبا (1387). «ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ اﻋﺘﻤﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ». فصلنامه‌ دانش سیاسی. شماره یک، سال چهارم، صص 153-179.
--------- (1394). «شاخص‌های اعتماد سیاسی از دیدگاه حضرت علی (علیه‌السلام)»، دوفصلنامه اسلام و علوم اجتماعی. شماره چهاردهم، سال هفتم، صص 115-138.
شیخ، مغیث­الدین (1375). «چارچوب اسلامی اخلاق رسانه­ای؛ مسائل و چالش­ها». مجله رسانه. شماره بیست و هفتم، سال هفتم، صص 20-29.
لک­زایی، نجف و لک­زایی­، رضا (1392). «نظام اخلاق سیاسی امام خمینی (ره)»، پژوهش‌نامه انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره ششم، صص 49-72.
مرادی، سالار؛ کواکبیان، مصطفی و فلاحت‌پیشه، حشمت‌الله (1396). «فراتحلیل مطالعات اعتماد سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی». فصلنامه پژوهش‌نامه انقلاب اسلامی. شماره بیست و چهارم، سال هفتم، صص 105-133.
معتمدنژاد، کاظم (1385). «اصول اخلاق حرفه­ای روزنامه‌نگاری». فصلنامه رسانه. شماره شصت و ششم، سال هفدهم، صص 31-76.
پایگاه اطلاع‌رسانی دولت:  http://dolat.ir/
پایان­ نامه ­ها
احسانیان عربی، مجید (1392). عوامل مؤثر در اعتماد سیاسی در جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی.
اﺣﻤﺪی، ﻗﺎﺳﻢ (1381). اﻋﺘﻤﺎد ﻣﺮدم ﺑﻪ حکومت‌ها در ﺳـﻪ دوره ﺗـﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻐـﻮل، ﺻـﻔﻮﻳﻪ و ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ. ﭘﺎﻳﺎن‌ﻧﺎﻣﻪ کارشناسی ارشد، تهران: داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ، دانشکده علوم اجتماعی.
پروازدوانی، فاطمه (1396). اعتماد سیاسی از منظر حضرت علی (علیه‌السلام). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
ملکی‌زاده، اکبر (1374). «بررسی نقش اعتماد متقابل مردم و حکومت در توسعه سیاسی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی.
نجاتی، میثم. (1395)، «راهکارهای افزایش اعتماد مخاطب به اخبار سیمای جمهوری اسلامی ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، دانشکده ارتباطات و رسانه.
Books
Bretzer, Noreen (2002).» How Can Institutions Better Explain Political Trust Than Catitals Do? «, PHD These. University of Gothenburg, Sweden.
Burns, N. Grove, sk (2007). The Practice of Nursing research. PA: WB Saunders company.
Flick, U., von Kardoff, E., & Steinke, I. (Eds.). (2004). A companion to qualitative research. Sage.
Fukuyama, F. (1995). Trust: The social virtues and the creation of prosperity. (Vol. 99). New York, NY: Free press.
Hetherington, M.J (1998). The political revelence of political trust. American political Review.
Holloway, Immy & Wheeler, Stephanie (1996). Qualitativeresearch in nursing. London: Blackwell.
Giddens, Anthony (1992). The consequences of modernity. Cambridge, polity press.
Inglehart, R. (2018). Culture shift in advanced industrial society. Princeton University Press.
Putnam, R (1993).» Making Democracy work, Civic Tradition In Modern Italy«. Princeton University Press.
Articles
Elo, S., & Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of advanced nursing, 62(1), 107-115.
E. Warren, M. (2004). What does corruption mean in a democracy? American journal of political science, 48(2), 328-343.
Mayring, Philip. (2004). Qualitative content analysis. A companion to qualitative research, 1, 159-176.
Papadakis, E. (1999). Constituents of confidence and mistrust in Australian institutions. Australian Journal of Political Science, 34(1), 75-93.Uslaner, E. M. (1999). Trust but verify: Social capital and moral behavior. Social Science Information, 38(1), 29-55.
دین و ارتباطات (دانشگاه امام صادق/ نامه صادق)
دوره 27، شماره 2 - شماره پیاپی 58
دین و ارتباطات
اسفند 1399
صفحه 231-266