نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• یعقوب توکلی ¹
• محمدصادق شهبازی‌راد ²

¹ استادیار و عضو هیئت‌علمی گروه انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

² دانشجوی دکتری رشته سیاست‌گذاری فرهنگی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

امکان جمع عرفان و مبارزه و رسیدن به معرفت از طریق مبارزه اجتماعی، از مسائل مناقشه‌برانگیز در طول قرن‌ها بوده است؛ به‌ویژه آنکه تصور رایج، جمع‌ناپذیری این دو را بازنمایی می‌کند. بسیاری عرفا و متصوفه گوشه‌گیرانه زیسته‌اند و از عرصۀ جامعه کناره گرفته‌اند، اما در دوران پس از انقلاب اسلامی، نمونه‌هایی پدید آمد که در برابر سیرۀ رایج عرفا و متصوفه ایستاد؛ بین مبارزه و عرفان جمع کرد و از طریق مبارزه به عرفان و لقاءالله رسید نه با گوشه‌نشینی و عزلت. شهید دکتر مصطفی چمران یکی از این نمونه‌هاست. این پژوهش به دنبال تبیین تفاوت این دو نوع نگاه به عرفان و بررسی الگوی عرفان تکلیف‌محورِ مبارزه‌جو در اندیشه شهید مصطفی چمران از طریق بررسی اسنادی اندیشۀ اوست. در این چهارچوب، عرفان مبارزه‌جو با محوریت مبارزه، فداکاری و گذشتن از خود در برابر عرفان پرهیز، گریز و گوشه‌گیری قرار دارد. عارف در این نگاه، در نتیجۀ تلاش برای تحقق ارادۀ الهی و رفع موانع مقابل اراده خدا از خود گذر کرده و با ملکه شجاعت بر شهوت خویش فائق می‌آید. در عرصۀ مبارزه نیز رحمت او بر غضبش حاکم شده و مبارزه‌اش رنگ‌و‌بوی رحمانی و الهی می‌گیرد؛ در آنِ واحد هم خودسازی و هم جامعه‌سازی می‌کند و به لقاءالله می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

• مصطفی چمران
• عرفان
• عرفان مبارزه‌جو
• خودخواهی
• خودسازی
• جامعه‌سازی

موضوعات

• اندیشة اجتماعی مسلمانان
• تمدن اسلامی
• دین‌داری
• سبک زندگی
• شیعه شناسی

عنوان مقاله [English]

A Pattern for combatant theosophy based on thought of Martyr Mostafa Chamran

نویسندگان [English]

• Yaghoub Tavakkoli ¹
• Mohammad Sadeq Shahbai rad ²

¹ Assistant Professor and Member of the Academic Board of the Islamic Revolution Department of the University of Islamic Studies, Qom, Iran

² PhD Student in Cultural Policy, Faculty of Islamic Education, Culture and Communication, Imam Sadegh University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The possibility of gathering theosophy and combat and reaching to wisdom Through social combat has been a controversial matter during centuries despite that the common image shows the ungathering of those. Many mystics and Sufis have lived in self-surrounded way and being banished from society. But some new samples have been created during post Islamic revolution that confront with Sufis and mystics; gather the theosophy and combat and reach to God through combating not through isolation or self-surrounding. Martyr Mostafa Chamran is one those. This study is to formulate the differences between theosophy and reviewing duty-oriented and combatant theosophy pattern based on thought of Mostafa Chamran via reviewing his documentary notion. In this formwork combatant theosophy is based on fighting, devotion confronts with theosophy based on isolation and self-surrounding. In this view, a mystic not only devotes him or herself as a result of attempting to realize God’s will and removing obstacles for that but also, conquers his/her lust by courage. So the mercy of God conquers his anger and the combat will be covered by full mercy and divine in a way that it causes to self-improvement and improving the society thus the combatants reach to the God.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mostafa Chamran
• theosophy
• combatant theosophy
• narcissism
• self- improvement
• improving society