بازشناخت اصول و فنون مذاکره با تأکید بر معنویت در الگوی مذاکره جعفر بن ابی طالب

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

مجتمع آموزش عالی تاریخ سیره و تمدن اسلامی، جامعة المصطفی العالمیة، قم. جمهوری اسلامی ایران.

10.30497/rc.2025.246910.2061

چکیده

مذاکره و گفتگو، به عنوان یک راهبرد سیاسی و فرهنگی از نظر اهداف و مطامع خود، در طول تاریخ تحول یافته و تغییر کرده است. در آغاز اسلام، نشر دعوت دینی، انعقاد صلح، دفاع از اسلام و توسعه تعالیم دینی عمدتا از طریق مذاکره دنبال می‌شد؛ از نمونه‌های موفق آن، مذاکره نخستین مبلغ بین‌الملل اسلام، جناب جعفر طیار با نجاشی پادشاه حبشه است که توانست با تکیه بر توانایی‌های فردی و برجسته‌سازی معنویت، به پیروزی دست یافته و باعث سربلندی اسلام و عزت و امنیت نومسلمانان مهاجر گردد. این تحقیق با هدف بازشناخت نسبتاً جامعی از روش‌ها و ابزارهای استفاده شده توسط جناب جعفر طیار در مذاکرات و تأثیر معنویت بر کیفیت و نتایج مذاکرات می‌پردازد؛ تدوین استراتژی و برنامه‌ریزی، مدیریت شروع مذاکره، تمرکز بر وجوه مشترک، شنوندگی فعالانه، برقراری ارتباط، رعایت اصول اخلاقی، تسلط بر احساسات و عواطف، آگاهی از اهداف مذاکره، تأثیرگذاری و متقاعدسازی و... از جمله این روش‌هاست. نتایج این تحقیق که با روش تحلیلی-توصیفی صورت گرفت، نشان داد که آن جوانب و اصولی که در عصر کنونی به‌صورت مدون و علمی وجود دارد، در الگوی مذاکره جناب جعفر به‌وضوح مشهود است. موفقیت‌های به دست آمده توسط ایشان مؤید این امر است که اصول و فنون عام و متداول مذاکره اگر با محوریت توحید، زیربنای حرکت معنوی انسان قرار گیرد، می‌تواند تأثیر قابل توجهی در نتایج مذاکرات و ارتقای کیفیت روابط انسانی و سازمانی به همراه داشته باشد. انتظار می‌رود این تحقیق بتواند به کیفیت مهارت‌های مذاکره‌ای و بهره‌وری بیشتر در ارتباطات شخصی و حرفه‌ای کمک رساند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Recognizing the principles and techniques of negotiation with an emphasis on spirituality in the negotiation model of Jafar ibn Abi Talib

نویسنده [English]

  • Mohammad Jawad Yaqubi

Assistant Professor, Higher Education Complex of Islamic History and Civilization - Al-Mustafa International University, Qom,

چکیده [English]

Negotiation and dialogue, as a political and cultural strategy, have evolved and changed throughout history in terms of their goals and objectives. At the beginning of Islam, spreading the religious call, concluding peace, defending Islam, and developing religious teachings were mainly pursued through negotiation; One of its successful examples is the negotiation of the first international missionary of Islam, Mr. Jafar Tayyar, with the King of Abyssinia, who was able to achieve victory by relying on individual abilities and highlighting spirituality, and brought glory to Islam and the dignity and security of the new Muslim immigrants. This research aims to identify in a relatively comprehensive way the methods and tools used by Mr. Jafar Tayyar in negotiations and the impact of spirituality on the quality and results of negotiations; Strategy formulation and planning, negotiation initiation management, focusing on common ground, active listening, establishing communication, observing ethical principles, mastering emotions and feelings, awareness of negotiation goals, influencing and persuading, etc. are among these methods. The results of this research, which was conducted using an analytical-descriptive method, showed that those aspects and principles that exist in the current era in a codified and scientific manner are clearly evident in Mr. Jafar's negotiation model. The successes achieved by him confirm that the general and common principles and techniques of negotiation, if centered on monotheism and placed as the foundation of human spiritual movement, can have a significant impact on the results of negotiations and improve the quality of human and organizational relationships. It is expected that this research can contribute to the quality of negotiation skills and greater productivity in personal and professional communications.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jafar bin Abi Talib
  • Negotiation
  • spirituality
  • central monotheism
  • Negus
  • emigration
  • communication
القرآن الکریم.
آریانپور کاشانی، منوچهر (1382). فرهنگ گسترده پیشرو آریانپور انگلیسی ـ فارسی (دوجلدی)، تهران: نشرالکترونیکی و اطلاع رسانی جهان رایانه.
ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبةالله (1363). شرح نهج‌البلاغه، قم: مکتبة آیة‌الله العظمی المرعشی النجفی.
ابن اسحاق، محمد (1368). سیرة ابن إسحاق. قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
ابن بابویه (صدوق)، محمد بن على‌ (1362). الخصال، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
ابن بابویه (صدوق)، محمد بن على‌ (1363). کتاب من لا یحضره الفقیه‌، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
ابن‌ حبان، محمد (1393ق). کتاب الثقات، الدکن الهند: دائرة‌المعارف العثمانیة بحیدر آباد.
ابن حنبل، احمد بن محمد (1416ق). مسند الإمام أحمد بن حنبل، قاهره: دار الحدیث.
ابن خزیمه، محمد بن اسحاق (1424ق). صحیح ابن خزیمه، بیروت: المکتب الإسلامی.
ابن خلدون، عبدالرحمن‌ بن‌ محمد (1391 ق). تاریخ ابن خلدون، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
ابن سعد، محمد (1960م). الطبقات الکبرى، بیروت: دار صادر.
ابن سید الناس، محمد بن محمد (1414ق). عیون الأثر فى فنون المغازى و الشمائل و السیر، بیروت: دارالقلم.
ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله (1415ق). الدرر فی اختصار المغازی و السیر، قاهره: وزارة الاوقاف.
ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر (1415ق). هدایة الحیاری فی الرد علی الیهود و النصاری، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1395ق). السیرة النبویة، بیروت: دار المعرفه.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1407ق). البدایة والنهایة، بیروت: دار الفکر.
ابن هشام، عبدالملک بن هشام (1375ق). السیرة النبویة، قاهره: مصطفى البابی الحلبی وأولاده.
ابن هشام، عبدالملک بن هشام (1392). سیرت محمد رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، ترجمه: مسعود انصاری، تهران: مولی.
ابونعیم، احمد بن عبدالله (1406ق). دلائل النبوه، بیروت: دارالنفائس.
اربلی، علی بن عیسی (1381ق). کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تبریز: بنی‌هاشمی.
باطنی، محمدرضا (١٣٧٦). فرهنگ معاصر انگلیسی فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
بحرانی، محمد صنقور علی (2007م). المعجم الأصولی، قم: الطیار.
بستانى، فواد افرام (1375). فرهنگ ابجدى‏، تهران: انتشارات اسلامی.
جاحظ، عمرو بن بحر (1418ق). البیان و التبیین، محقق و شارح: عبدالسلام محمد هارون، قاهره: مکتبة الخانجی.
حاجی ابراهیم، رضا و یاوری، سهیلا (1397). هویت معنویت دینی از منظر آموزه‌های شیعی ـ مهدوی، مشرق موعود، سال دوازدهم، (48)، 53-86.
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله (1411ق). المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دار الکتب العلمیه.
حق شناس، علی محمد (١٣٨٦). فرهنگ معاصر هزاره انگلیسی ـ فارسی، تهران: واحد پژوهشی فرهنگ معاصر.
حلبی، علی بن ابراهیم (1427ق). السیرة الحلبیة، بیروت: دار الکتب العلمیه.
خامنه‌ای، سید علی (30/2/1402). بیانات در دیدار با مسئولان وزارت امور خارجه و سفیران جمهوری اسلامی ایران. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای: https://khl.ink/f/52860
خامنه‌ای، سید علی (7/10/1390). بیانات در دیدار سفرا و رؤسای نمایندگی‌های سیاسی ایران در خارج از کشور. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای: https://khl.ink/f/19872
دهخدا، علی‌اکبر (1390). لغت‌نامه، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
ذهبی، محمد بن احمد (1405ق). ‏سیر أعلام النبلاء. بیروت: الرساله.
ذهبی، محمد بن احمد (1409ق). تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، بیروت: دار الکتاب العربی.
راهی، سعید مراد (1389). اصول و فنون مذاکره مؤثرترین روش برای حل‌وفصل صلح‌آمیز منازعات، تهران: بهیر.
رضائیان، علی (1389). مدیریت تعارض و مذاکره (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته)، تهران: سمت.
روحی برندق، کاوس (1396). اخلاق و مهارت‌های مناظره در مناظره‌های امام رضا (علیه‌السلام)، فرهنگ رضوی، سال پنجم، (18)، 7-35.
زبیری، مصعب بن عبد الله (1953م). نسب قریش، قاهره: دارالمعارف.
سیبویه، عمرو بن عثمان (1411ق). الکتاب، محقق و شارح: عبدالسلام محمد هارون، بیروت: دارالجیل.
سید بکری، ابوبکر عثمان بن محمد (1997م). إعانة الطالبین على حل ألفاظ فتح المعین. بیروت: دارالفکر.
شاکری، حسین (1418ق). الأعلام من الصحابة والتابعین. قم: چاپ ستاره، ناشر مؤلف.
شاهرودی، محمدرضا و قاسمی‌شوب، محمد (1400). اصول مذاکرات سیاسی براساس منابع اسلامی با تأکید بر مذاکرات عصر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم). مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، (16)، 16-33.
شریف رضی، محمد بن حسین (1379). نهج‌البلاغه، ترجمه علی نقی فیض الاسلام اصفهانی، تهران: مؤسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الإسلام‌.
شعبانعلی، محمدرضا (1396). فنون مذاکره، تهران: مؤسسه نص.
صالحی شامی، محمد بن یوسف (1414ق). سبل الهدى والرشاد فی سیرة خیر العباد. بیروت: دار الکتب العلمیه.
صفی‌پوری، عبدالرحیم (1389). منتهی الأرب فی لغة العرب. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
طبرسی، حسن بن فضل (1370). مکارم الأخلاق، قم: الشریف الرضی.
طبری، محمد بن جریر (1371). دلائل الإمامه، قم: مؤسسه بعثت.
طبری، محمد بن جریر (1413ق). تاریخ الطبری: تاریخ الأمم و الملوک، بیروت: عزالدین.
عاملی، سید جعفر مرتضی (1426ق). الصحیح من سیرة النبی الأعظم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، قم: دارالحدیث.
عینی، بدرالدین محمود بن احمد (1421ق). عمدة القاری شرح صحیح البخاری. بیروت: دار الکتب العلمیه.
فیشر، راجر و یوری، ویلیام (1396). اصول و فنون مذاکره، ترجمه مسعود حیدری، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
فیومی، احمد بن محمد (2007م). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، بیروت: المکتبة العصریة.
قطب الدین راوندى، سعید بن هبةالله‌ (1409 ق‌). الخرائج و الجرائح. قم: مؤسسه امام مهدى (عج).
لیثی واسطی، علی بن محمد (1376). عیون الحکم والمواعظ، قم: دارالحدیث.
مازندرانی، محمدصالح (1342). شرح الکافی الاصول و الروضه، تهران: المکتبة الاسلامیة.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیه‌السلام)، بیروت: وفاء.
مصطفوى، حسن (1385). التحقیق فى کلمات القرآن الکریم‏، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی‏.
معین، محمد (1386). فرهنگ دوجلدی معین، گردآورنده: عزیزالله علیزاده، تهران: ادنا.
ملکی اصفهانی، مجتبی (1393). فرهنگ اصطلاحات اصول، قم: جامعة المصطفی.
مهزمی، ابوهفان عبدالله بن احمد (2003م). دیوان أبی طالب بن عبد المطلب، محقق: محمدحسن آل یاسین، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
میرزایی، نجف علی (1388). فرهنگ اصطلاحات معاصر عربی ـ فارسی. تهران: نشر مؤسسه فرهنگ معاصر.
وایت، برایان (1379). دیپلماسی. ترجمه سیدحسین محمدی‌نجم، تهران: سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی دانشکده فرماندهی.
هیثمی، علی بن ابوبکر (1422ق). مجمع الزوائد و منبع الفوائد. بیروت: دارالکتب العلمیه.
 
Cohen, R. (2001). The great tradition: The spread of diplomacy in the ancient world. Journal of Diplomacy and Statecraft, 12(1), 23-38. https://doi.org/10.1080/09592290108406186 (In English)
Fisher, R. & Ury, W. (2017). Uṣūl va Funūn-i Muzākarah [Principles and Techniques of Negotiation] (24th ed., Trans. Masʿūd Ḥaydarī). Tehran: Industrial Management Organization.
Fisher, R.; Ury, W. & Patton, B. (2011). Getting to Yes: Negotiating Agreement Without Giving In (3rd ed.). New York, NY: Penguin Books. (In English)
Lewicki, R. J.; Barry, B. & Saunders, D. M. (2015). Essentials of Negotiation (6th ed.). McGraw-Hill Education.
Shell, G. Richard (2006). Bargaining for advantage: Negotiation strategies for reasonable people (2nd ed.). Penguin Books.
Thompson, Leigh L. (2014). The Mind and Heart of the Negotiator (6th ed.). Pearson.