شناسایی عوامل موثر بر شکل‌گیری روحیه دین‌گریزی دانشجو معلمان مرد دانشگاه فرهنگیان علامه طباطبایی خرم اباد: یک مطالعه پدیدارشناسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، جمهوری اسلامی ایران

2 دانشجوی دکترای مدیریت آموزشی دانشگاه لرستان، لرستان، جمهوری اسلامی ایران

3 استادیار گروه روان‌شناسی دانشگاه لرستان، لرستان، جمهوری اسلامی ایران

10.30497/rc.2025.247326.2080

چکیده

دینداری و انجام اعمال مذهبی نیاز انسان در جهان هستی است. نیاز به فهمیدن مبدأ و خود، نیاز به فهمیدن هدف زندگی و نقش انسان در زندگی، نحوه ارتباط با دیگران و پاسخ انسان به جهان هستی از جمله این نیازها است. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر در شکل‌گیری روحیه دین‌گریزی در دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان بود.جامعه آماری پژوهش دانشجومعلمان پردیس علامه طباطبایی خرم‌آباد بودند که تعداد ۱۸ نفر به عنوان نمونه پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و همچنین اشباع نظری انتخاب شدند.داده‌های استخراج‌شده از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با استفاده از روش پدیدارشناسی و کدگذاری استخراج مضامین اصلی و فرعی مورد تحلیل قرارگرفتند. یافته ها حاکی از شناسایی 162کد باز در17 مضمون فرعی از7 مضمون اصلی که شامل پیگیری نکردن حصول معرفت دینی، به کار نبستن اصول منطقی تفکر، عدم انتقال معارف صحیح به شیوه فراگیر از سوی سازمان‌های مربوطه، نگرش منفی یا خنثی خانواده به مقوله دین، تاثیر معکوس ناشی از عملکرد خانواده، سوء استفاده از اخلاق و احساس به وسیله دوستان، قدرت انتقال اثر منفی ناشی از فضای پرجاذبه دوستی، عقاید و رفتارهای نادرست دوستان بد، تبلیغات سوء رسانه‌ای در فضای مجازی، ماموریت رسانه‌ای در جهت دین‌گریزی مردم، جهل صاحب رسانه و مخاطب، مشکلات اقتصادی و معیشتی جامعه، اثرات فکری و ذهنی غلط، اثرات عملکردی در خلاف جهت آموزه‌های دینی،ابتلای افراد به آسیب‌های اجتماعی، رواج گناه، چالش‌های ویژه مقابله و حل آسیب‌های اجتماعی، عملکرد ضعیف و منفی افراد مذهبی یا به ظاهر مذهبی، نقص معرفتی در میان افراد مذهبی، رفتارهای غلط ناشی از سوگیری‌های شخصی و بی‌توجهی مردم به راه‌های صحیح شناخت دین از جمله عواملی هستند که سبب شکل‌گیری روحیه دین‌گریزی در میان دانشجومعلمان می شود.یافته‌های حاصل از پژوهش می تواند جزء برنامه‌های اصلاحی نهادهای فرهنگی مرتبط به خصوص دانشگاه فرهنگیان، آموزش و پرورش و آموزش عالی جهت رفع این مساله قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Identifying factors affecting the formation of atheism among male student teachers at Allameh Tabatabaei University of Education, Khorramabad: A phenomenological study

نویسندگان [English]

  • saeed roomani 1
  • allierza mohamahidkamvand 2
  • ahmad hagi 3

1 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Farhangian University, Tehran, I.R.Iran

2 Ph.D Student in Educational Administration, Lorestan University, Lorestan, I.R.Iran.

3 Ph.D in Islamic Educational Philosophy; Assistant Professor, Department of Psychology, Lorestan University; Faculty Member, Lorestan University, Lorestan, I.R.Iran

چکیده [English]

. The aim of the present study is to identify the factors influencing the formation of a spirit of religious aversion among student teachers at Farhangian University. The statistical population of the study consisted of student teachers from the Allameh Tabatabai campus in Khorramabad, with 18 individuals selected as the research sample using purposive sampling and theoretical saturation. The data extracted from semi-structured interviews were analyzed using a phenomenological approach and coding to extract the main and sub-themes. The findings indicate the identification of 162 open codes within 17 sub-themes derived from 7 main themes, which include the lack of pursuit of religious knowledge, failure to apply logical principles of thinking, inadequate transfer of correct religious teachings in an inclusive manner by relevant organizations, negative or neutral attitudes of families toward religion, the negative impact of family performance, misuse of ethics and emotions by friends, the influential role of appealing friendship environments, incorrect beliefs and behaviors of bad friends, negative media propaganda in cyberspace, the media’s mission toward promoting religious aversion among the public, ignorance of both media owners and audiences, economic and livelihood problems in society, incorrect intellectual and mental effects, functional effects contrary to religious teachings, individuals’ exposure to social harms, the prevalence of sin, unique challenges in confronting and resolving social harms, poor and negative performance of religious or seemingly religious individuals, knowledge deficiencies among religious individuals, incorrect behaviors arising from personal biases, and people’s indifference to the correct ways of understanding religion as factors that contribute to the development of a spirit of religious aversion among student teachers. The findings of this research can be part of corrective programs for cultural institutions, particularly at Farhangian University, the Ministry of Education, and higher education, aimed at addressing this issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : spirit of religious aversion
  • religiosity
  • phenomenology
  • religious knowledge
  • student teachers
احمدی، اکرم (۱۴۰۱). علل دین‌گریزی و گرایش نوجوانان به غرب در عصر حاضر. پژوهشنامه اورمزد، ۶۰(۲)، 139-۱۸۳.
ایران‌خواه، زهرا (۱۴۰۰). اسباب و پیامدهای دین‌گریزی جوانان از منظر قرآن و روایات. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد اردبیل.
بهارلو، زهرا (1401). تحلیل معرفت‌شناسانه دین‌گریزی. پژوهشنامه فلسفه دین، 20(1)، 57-64.
پاکیزه، محمود (۱۳۹۵). بررسی برخی از ریشه‌های دین‌گریزی و ارائه راهکارهای جلوگیری از آنها. آیین حکمت، ۸(۲۹)، 7-۳۱.
ساجدی، ابوالفضل (۱۳۹۰). دین‌گریزی چرا؟ دین‌گرایی ـ چه‌سان؟ قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمت‌الله‌علیه) قم.
سیفی، فردین؛ حجازی، محمد؛ صبحی، علی و کیانی، قمر (1401). رابطه هوش معنوی و وجدان تحصیلی با عملکرد تحصیلی: نقش واسطه‌ای سرسختی تحصیلی. مجله پژوهیش در دین و سلامت، 8(1)، 65-80.
شجاعی زند، علیرضا (۱۳۹۵). مدلی برای مطالعه «دین‌گریزی» در ایران. راهبرد فرهنگ، ۹(۳۵)، 7-۳۰.
شجاعی، مسلم و عوض‌زاده، ابوطالب (۱۴۰۱). چالش‌های تربیت دینی با رویکرد دین‌گریزی در دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، (۲)۲، 49-۶۶.
شجاعی، نرگس و زنوزی، سیدجعفر (۱۳۹۸). تدوین برنامه استراتژیک نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان آذربایجان غربی در راستای کاهش دین‌گریزی دانشجویان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی و غیر دولتی آذر آبادگان.
صالحی‌زاده، محمداسماعیل و محمدی، روح‌اله (۱۳۹۴). آسیب‌شناسی تربیت دینی جوانان در مسائل عبادی از دیدگاه آیات و روایات. آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث، ۱(۱)، 1-۱۴.
عابدی، حیدرعلی (1387). تحقیقات کیفی روش‌شناسی علوم انسانی. فصلنامه حوزه و دانشگاه، ۱۲(۴)، 62-۷۹.
عباسی بیرگانی، کوروش و علوی، اعظم (1402). ارتباط بین هوش معنوی و معنویت سازمانی پرستاران. مجله پژوهش در دینو سلامت، 9(3)، 47-57.
عبدالزهره‌العقبی، علی یوسف (۱۳۹۹). دین‌گریزی، عوامل و درمان آن از منظر قرآن کریم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
عقیقی، علیرضا و منطقی، هانیه (1401). تأثیر تواضع مدیران بر عواطف و رفتارهای اخلاقی پرستاران بیمارستان بعثت همدان: تبیین نقش میانجی معنویت محیط کار. مجله پژوهیش در دین و سلامت، 8(1)، 22-37.
علیائی، اصغر؛ آریان، حمید و فقیهی، احمد (۱۳۹۲). علل انحراف رفتاری از دین از منظر قرآن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه).
عوض‌زاده، ابوطالب؛ کریمی باغملک، آیت‌اله و رضایی، صادق (۱۴۰۱). شناسایی آسیب‌های تربیت دینی به‌منظور ارائه الگوی دین‌پذیری مشتاقانه در دانش آموزان. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، ۶(۱)، 44-۵۵.
کاویانی، صدیقه و نوروزی، رضاعلی (۱۳۹۸). آسیب‌شناسی تربیت دینی در حیطه فردی از منظر نهج‌البلاغه. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، ۲۷(۴)، 5-۲۶.
گنج‌خانلو، مهدی (۱۴۰۱). عوامل روان‌شناختی دین‌گریزی در منابع اسلامی و بررسی روایی آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت.
محمودی، سیروس (۱۳۹۷). آسیب‌شناسی تربیت دینی دانش آموزان دوره متوسطه دوم از نظر دبیران معارف اسلامی و مشاوران مدارس. رهیافت فرهنگ دینی، ۱(۳)، 90-۱۰۵.
نکویی، عباس (۱۴۰۰). بررسی تطبیقی اسباب و پیامدهای دین‌گریزی جوانان از منظر قرآن و جامعه‌شناسان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، داشگاه پیام‌نور، مرکز فسا.
وارسته شهریاران، رضا (۱۴۰۱). بررسی آثار متقابل فقر و دین‌گریزی از منظر آیات و روایات. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.
یزدانی، محمد و پاسبان کومله، سید محمدجواد (۱۳۹۵). آسیب‌شناسی اجتماعی دین‌گریزی و گرایش جوانان به فرهنگ غرب. مجموعه مقالات کنفرانس جهانی روانشناسی و علوم تربیتی حقوق و علوم اجتماعی در آغاز هزاره سوم.
یوسفی‌مقدم، محمدصادق و غرسبان، مرتضی (۱۴۰۱). آسیب‌شناسی مؤلفه‌های دین‌گریزی اومانیسم در تفکر دینی. نقد و نظر، ۲۷(۳)، 150-۱۷۵.
 
Abu Mughli, Iyad (2024). The role of religions, values, ethics and spiritual responsibility in environmental governance and achieving sustainable development. Journal of Religion and Development, 2(3), 485-495.
Baransky, Erica; Gardiner, Gwendolyn; Shaman, Nicholas; Funder, David; Lee, Daniel & Shagan, Jenna (2024). Personality and Implications of Religiosity Across World Religions. Journal of Personality Research, (110), 104496..
Castro, Filipade; Cappa, Claudia & Madans, Jennifer (2022). Anxiety and Depression Signs Among Adolescents in 26 Low and Middle-Income Countries: Prevalence and Association With Functional Difficulties.
Cleveland, Tira & Martin, Pamela (2024). Religion and Spirituality. Encyclopedia of Adolescence, (2nd ed.), 495-508.
Creswell, J. & Miller, D. (2000). Determining Validity in Qualitative Inquiry. Theory into Practice, 39(3), 124-30.
Dündar, M. & Aslan, H. (2022). Association Between Nurses’ Spirituality and Frequency of Spiritual Therapeutic Care in Turkey. Journal of religion and health, 61(3), 1922-1935.
Hill, Kelly & Hochsteler, Emily (2024). The Meaning of Mobilization: Religion and Spirituality among Future Generations. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 33(3), 411-421.
Indradevi, B. (2020). Workplace Spirituality: Successful Mantra For Modern Organization. Journal of Critical Reviews, 7(6), 437-440.